' « 47
q videm confervandæ fociaJitati funt latæ, mut ari tollifø
pos-Å .
(d) Multo minus in Civitatibus, nifi vel fummå urgente ne- ceflitate,vei in pænam tolli ejnsmodi aut mutari poterunt jura.
Id enim, ut ne repetam adduéias modo rationes, ad ipfarum qvoqve Civitatum,in qvas utiqve coieré mortales,qvo fua qvis- qve jura fecuré podet exercere,interitum tenderet. Adeoq ple- niflimam habebit Imferans poteftatem tollendi & mutandi omnia ea tumå naturse AuthoreDeo,tum a fe ipfoconcefla ju r a, qvæ ut fubjeåis auferantur aut mutentur, nec humance conditioni, necCivitatis natura? finiq; adverfatur,
(e) Ideoq; contradiåionem implicat, velle Deum> in qvem utiqve nulla plane cadit mutatio, ju r i fuo in homines renunti are’} nec poterit Princeps, qvamdiu ipfi clavum imperii tenere placebit, debitum fibi tanqvam Imperanti a fubje&is obfeqvium remittere.
( 0 Tum enim nofirum illuAjtes eft infeparabile obligatio
nis , qvæ nobismet ipfis inaimbit, exfeqvendæ medium; Unde v. g. nec liberum erit inferiori MagtPlratui, cum detrimentum inde caperet civitas, fuo ad puniendos reos ju r i renuntiarejnec poterit Pater liberis, qvoniam id fraudi ipfis effet, debitum
fi-
bi,dum eorum durat educatio>objecjvium remittere,
* XXXIII.
Siqvidem vero nemo j/z/habere poflltad aliqvidexi- gendum, nifi exiftat, qvi id præftare debet (a)j ipfa au- tem hæc præftandi neceflitas ex morali aliqvo procedat vinculo (b), qvo noftra agendi vel non agendi refræna- tur Iibertas (c), confiderandum jam erit illud
vin cu lu m ,OBLIGATIO nempe, qvam optime definiunt (d) per
q\) a k t a t em moralem paffftam
(e),
qgv&k lege(f)
in je tta perfo- n& (g) hujus conftringit libertatem(h)
a d dandum aliqVid v e l facien du m (i) e t, cum qloo in fo c te t a te v i v i t (k).3 8 48
(ja) Proinde eft obligatio perpetuum juris correlatum, feciis qvam illorumfertfententia,qvi qvidem, orta in uno obligaiio- ne:,in alio refpondens huic jus neceffariocnafcffed non femper vice verfa, ubi jus eft in uno, in altero ftatim efle obJigationem dieunt; idq; probatum eunt per Imperantium jus ad exigendam pænam, ad qvam tamen fubeundam non obligatus fit reus, in tantum qvidem, ut & jure refiftere qveat illam in feren ti; fed minus rede. Omnis enim obligatio ad patiendam pocnam in
de oritur, qvod qvis fubjedus fit,eoq; ipso, qvo civitafem fu- bit, fubjicit fe imperio, qvod præter alia jus vitæ&necis in ip- fum compleditur. Jam examuflim fibi invicem refpondent jus Imperantis atq; obligatio civium, & fi ifte jure infligit pænas, non poterunt hi citra injuriam infligenti illas refiftere : Qvale enim jus eft, qvod effedum nullum in ordine ad alios obtine- at,&qvi cum jure refiftendi obligatio fimul ftare poterit? Qvin potiiis hæc tales præfupponit caufas,qvæ intrinfecus hominis confcientiam ita afficiant, ut ex propriæ rationis didamine ju- dicet,non rede ideoq; non jure fe reftftere. Sed de his alibi la-
tius egimus. ,
(b) Ita princ. Inst. de Obligation, dicitur obligatio juris vincu- lu m , cjvb necejfitate adjlringimur alicujus rei folvenda, uti& /. 3.
princ. D. de Obligation,& aBion. qvod' umim alt er i oh sir in g i t ad dandum alicjvid vel faciendum & c, Et fic liqvido conftareputo, qvale ftt illud vinculum, qvalemq; nobis injungat neceftita- tem. Etenim neutiqvam ita noftra hic ftringitur voluntas, ut faitem de fado luolq; periculo in diverfa abire non poftit (vid.
pof.XIII, num .c.), fed moraliter duntaxat aflicitur, dum nempe reverentia metuq; Legislatoris imbutus homo ex propriæ rati
onis didamine agnolcere adigitur,fibi iftius ajuflo five lege de- viare plane non elfe licitum, ideoq; devianti fibi merito acci- dere malum, qvod iratus ille ob violatam obligationem incu- tiet.
(c) Plena enim libertas, qvam bene definieris per inirinfe- cam fazultatem proprio ex judicio & pro lubitu ej vidvis agendi , refpuit externa omnia impedimenta, Jam cum talis libertas in
-
homi-« 49
&homincm non cadat, fed multa illi, ut omittam naturalia, * Deo pariter ac aJiis hominibus moralia inferantur impedimen- ta, confeqvens eft, iftam, prout hæc vel plura fuerintvel pauci- ora, magis minusvé conftringi. Adeoq; circa qvæ lex mihi im- pedimentum ponit, circa eadem nulJa plane libertate gaudeo,
&ficutinon dici qvis poterit liber, nifi qvatenus nul la ab extra- neo qvodam principio acceflerit neceflitas, ita & libertas fub- jedorum in iis faitem rebus eonfiftit, qvas in legibus ferendis prætermiferitlmperans. Ex didis autem facile colligere Jicet, qvantum erret Hobbefius, dum Leviathan. cap.13.fkde Cive cap.
1. fi.10. hominibus in ftatunaturali conftitutis omnimodam pia
nd libertatem & confeqventer eorum unicuiqve jus inomnia competere dicit. NamJibertas hominis, etiam naturalis, qvæ qvidem revera ipfum comitatur, femper eum vineulo aliqvo fanæ rationis nimirum Jegisq; naturalis eft intelligenda. Et il
li ipfi,qvi in hifce terris fuperiorem neminem agnofcunt,agno- fcere tamen in feDivinum imperium neceffe habent.
(d) Confer. circa hane definitionem Grot. de J.B, & P. lib.t.
cap. 1. fi. g. Pufend. de J. IV. & G, lib, 1 cap. 1. / . 21. cap. 6. $. j. & de Ojf. Horn. ac Civ. lib. 1. cap, 2. jr. 3. nec non Rich. Chumberl. de le- gib. natural. cap, j. Jf.27. £5* Th. Jrpr. D iv. lib.i, cap. 1. jTjf.
(ej Pajfiva dicitur,qvia ille, cui injunda eft, femperpatitury o: conftringitur ejus libertas ad aliqvid præftandum , aut omit- tendum. Adeoq; & ille,qvi moraliter patitur,phyficé fæpius a- git V. g. dives, qvando Jlipem pauperi, & fervus, ubi famulitium hero exhibet. Vid. fupr. pof.XXII. n.c.
(f) Seu potiiis legis Authore, Imperantc nempe,in qvo pre- prié refidet vis obligandi: Lexenimfolummodo eft inftrumen- tum, per qvod lubjedis voluntas Jmperantis innotefeit, qva cognita,per vim imperii obligatio in iftis producitur. Hincq;
patet, obligationem, fublato Imperante, plane concipi non pofie,utpotc eum ita exterius nullum aderit principium, qvod, malo aliqvo oftentato, interiori hominum libertati jure fuo frænum injicere poterit. Proinde humani qvid patitur
Groti-Q us,
<3 ? 5 ° 2S*
us, qvando Scholafticis nimium tribuens, jura naturalia lo- cum habitura dicit, qvamvis non efl'et Deus, uec ab eo huma- na curarentur negotia. Hoc pado enim vim Jegis ifta prorfus non obtinerent, & Jicet demus, eorum utilitatem, abftrahendo etiam åvoluntateDivina,longé efle manifeftiflimam, tamen ab iis difcedi podet, ft cui utilitatem hane negligere allubefceret.
Eo ipso ergo, qvo Deus rerum omnium Creator naturam no- v bis indidit, qvæ fine obfervatione Jegum naturalinm falva efle neqvit, earum etiam obfervationem pro imperio nobis injun- xiffe inteIJigitur. Qvin nec lpfi humano Imperio, fi Divinum toJlerctur,obligandi vis tribui podet. Nam eum illud exfurge- reneqveat ,nifi mediantibus padis,hæc vero ex lege vim fuam mutuentur ( vid. p a f.ir.), non apparet, qvomodo enafci id podet vim obligandi afferre valens , nifi didamen juris natura
lis, qvod nempe pada fervanda fint, prius in legem evaluis-fet.
(g) Hocq; intuitu, qvoniam omnibus in univerfum homi- bus exinde, qvod fua eorum fingulis pro cujusqve ftatu com- petant jura,fuæ etiam obligationes atq; officia ex cujuslibet iti- dem ftatu profluentia neceflario ineumbunt, præter definitio
n s illas perfon* & fia tm y qvas fupra pofi fcilicet >0 7 /. dedi- mus, deferibi poterit perfona , qvod homo fit eum ftatu fuo huncq; comitantibus juribus pariter ac obligationibus confide- ratus ; flat ns vero, qvod fit ille cujusvis hominis in commu- ni vita locus&conditio,cui certa qvædam adversus alios homi- nesexercenda tum jura, tum obligationes cohærent&c.
(h) Et in hoc eflentia, feu, uti ab aliis appellatur, formalts ratio obligationis confiftit, vid. modo dida num. b.
' (i; Dåre proprié eft , dominium transferre jr. 14. &
AElion., jund. /. 167, D. deRegul. Jur. Facere reliq^a fada omnia, imo & non fada fub fe compJeditur I.21S. D. de Ferb.Signif. hincq^
oritur divifio contrattuwn innominatorum.
(k) Ipfa autem hominis adio pro ratione obligationis ad præferiptum Jegum attemperata vocatur offictum.
* 8 5 i 2 $