« e 25
xxin. ;
i-•S? *6 $
variare etiam hominum jura. Sic e. g. Regis & fubjedi, viri & fceminæ, puberis &impuberis, nobilis & plebei; ejus- demq; etiam hominis , qvamdiu vel fubjedus eft, vel im- puber,vel plebejus, & ubi poftea vel ad imperium, vel ad pu- bertatem, vel nobilium in ordinem pervenerit, dtverfa erunt
■jura. Cum autem multiplices den tur Flatus, non abs re fue- rit, generaliores eorundem, qvantum qvidem id noftro huic fuf- ficit inftituto, exponere differentias, pneprimis cum ex iftis of- ficia hominum tam ergaDeum, qvam alios homines poftea de- ducentur, multaq; præterea fuper vocabulo naturalis Jlatus, cujus in hac difciplina variæ occurrunt fignificationes , evitari ita poterunt dubia. Omifso ergo in pratens tntegritatisjlatuy qyi anonnulhs naturalis appellatus legalt opponitur, & de qvo mox m feejventi videbimus capite, confiderandus erit
I. Naturalis ille , qvi &, fumptå fcilicet ejus denominatione ab effentia hominis, humanitatis dicitur. Jlatus, in qvo omnes conftituti funt homines, dum prse beftiis infignibus å Creatore p/ræditi funt donis & ratione pollent, aijus beneficio & Iftum tanqvam fummum agnofcere Legislatorem, ac fecundum Ejus leges vitam honefté & decoro ordine confpicuam agere fint i- donei, idq; fimul habeant, ut ab aliis hominibus tanqvam ar- qve homines tradentur. Opponitur autem huic Jlatut vel vi
ta & conditio beftiarum,vel vita hominum,qvi conditione fuå abutentes addivina præcepta fe conformare negligunt.
II. Status hic humanitatis dividitur iterum å nonnullis in vatur alem didum alias vita folitaria Jlatum, per qvem deno- tatur miferrima hominis conditio, qvi absqve omni humano auxilio fibi foli relidus foret (e. g. expoftusd Parentihus in fan s, item' unicus in de fert am in fulam projettus naufrågus home) &fo- c i al em, cui nempe per aliorum hominum auxilium atq; indu- ftriam decor, commoditasq; & levamen fiierint conciliata.
III. Status focialis porro eft vel naturalis, ab aliis Jlatus aqva- htatis vocatus,m qvo illi vivunt,qvi :commurem in terris non habent Dominum, & qvorum unus alteri nec imperat, nec pa
ret e, g. gentes Prineipcjfc ad Ji invicem relati, vel eivilts
homi-«
27
»mim in dviii focietate viventium, qvo etiam te ferri debet Jfa"- tns familiarum fegregum, qvæ alic^vod inftar civitatis habent.
IV. Deniqve difpefcitur civilis f t atm in naturalem , ( nti lo**
qvuntur jUris Confulti) qvi homini å natura absqve ullo ante- cedente_humano fado competit, e. g. qvod fit mas, fcemina,.
fenex, juvenis 8cc. , & in adventitium, qvem ab aliorum homi- num impofitione håbet, e. g. qvod fit nobilis, pleb'eius, con fu l, rufhcm &c. Qyemadmodum vero prædidus iJle focialis Jlattss, donec, qvæ ei competunt, præftantur jura, pacatus maximé eft, ita q vando hæc ipfa jura lædun tur, auferun turve aut dene*
gantur, exfurgit alius qvidam pacato illi contrarius ftatus, bel- lum nempe (latilfimé accepto hoc vocabulo , ut eb internum pariter ac externum, privatumq; & publicum bellum , imo et
iam, licét improprié, pæna atq; adio comprehendantur), qvi ftatus, qvamvis æqve ac focialis lua habeat jura, in eo tamen differt, qvod, uti in illo tranqvilié inter fe homines agunt, qvæq; invicem debent, ultro & velut ex obligatione præftant, ita in hoc illatas ab aliis propulfantes injurias per vim,qvæ lua funt, defendunt vindicantq;; å qvo ftatu ubi difcelTum fuerit, pax, five prihinus ille foctalis idemq; naturalis rediifle dicitur fiatus. Patet autem hine, qvid de naturali illo fentiendum erit flatuy qvem Hobbefus de Cive pallim & Leviathan. cap. 13. hel
ium elle omnium contra omnes & confeqventer eos, qvi eandem in civitatem coivere. hoftilem ftatum exuifte, reliqvos hofti- um loco manere alTerit. Qvamvis enim tum alias qvamplu- rimas ob caufas, tum præcipué ob communem mortalium ma- litiam, & effrænam augendæ propriæ potentia: libidinem, alie- nisq; imminentem cupiditatem facile intelligamus, debilem fa- tis eos humano utiqve omni ab imperio liberos, habituros eum fe invicem fore pacem, qvin &experientia nimis cognitum lit, non folummodo inter Reges populosq; aut bellum, aut belli præparationem, aut infidam pacem Dr holiilem fere jugiter effe ftatum. fed eos qvoqve, qvi ejusdem funt civitatis, vix ac ne vix qvidem a fe invicem lædendis metu pænarum réprimi pos- fe,ut adeoq; fateri tuto liceat, Iangvidé fatis&debiliter hac in
D 2 parte
<52
28parte impugnatum hadenus fuilfe Hobbefium, tamen, cum å prædido illonaturali ftatu neutiqvam exulet reda ratio, hæc autem fociabilem pacatamq; hominibus, ut veré beati fint, a- gendam efle vitam maximé inculcet, peccavit haud dubiéHob- befius, qvod hic legitimum rationis tantum non excludens u- fum, hominemq; tanqvam animal, aii fola affeduum imperet libido, confideransex horrido ifto dogmate deducere conatus fit fandiflimas naturæ leges, qvæ uti redam rationem , ita &, qvam hæc omnibus in univerfum hominibus colendam invi- cem efle diditat, focialitatem pro genuino fuo agnofcunt prin
se) Sic e, g. unns idemfø homo, qvi domi patrisfamilias, in aula Confiliarii, in curia Senatoris, in exercitu Tribuni &c. o- bibit munus, omnia, qvæ fmgulis horum flatnum feu jnHncrum cohærent, jura habebjt.
(fj Sic e. g. qvi étoodem vel collegio vel focietatejlunt, licet pro diverfis,qvibus alioqvin inCivitate funguntur, mune- ribus diverjis etiam juribus gaudeant, qvå tamen ejusdem col- legii focietatisvé funt membra , eadem iis ex eodem utiqve, qvo confociati flint,ftatu profluentia jura competent.
(g) Qvales funt Civitas, Ecdefia, Univerfitas,Senatus, ex-ercitus, collegia, focietates &c.
(h) Aft ad hoc, ut piures perfonæ fimplices , feu qvod ldem eft, piures homines , qvorum unusqvisqve fuam fibi antea voluntatem habebat, in unam perfonam moralem co- alefcant, neceflum e rit, fingulos voluntatem fuam voluntati uniushominis aut concilii ita fubmittere, ut qvicqvid vel llle homojvel major concilii illius pars decreverit aut geflerit circa ea, qvæ ad unionis iftius leu confociationis, qvå talis eft, natu
ram fpedant, finiq; ejusdem congruunt, pro omnium volun- tate & adione tum ipfi agnofcere , tum ab aliis haberi velint.
Deficiente autem håc unione, non amplius perfonaunacompo- fita, fed multitudo feu piures dantur homines, qvorum tot nu- mero funt voluntates & adiones, qvot phyficas ii conftituunt perfonas.