nliorum vel a tt iones, vel rest, iones qvidem, ut vel eas

dirigam,

vocaturq;

Imperium

(c), vel

Ut me

non

turbent

tam in

Aftionihus

meis

mere perfonMus,&

appellatur

Libertas(å),

F qvam

48 4* »

qvåm inlufu&difpcfitione mearum

c o r p o r a lh m

, di- citurcj;

D o m in iu m

(e). iter autem

^{A r u m}

refpicit, vel qvå primo loco conlideratur rcr alterius, fecundo

p e r f i n a ( £ ) ,

nuncugariq; fvevit

j t t s in re

(g), vel qvå primo

p e r f in a

, fecundo vero

r e s

(h) confideratur, & vocandum erit

cre-d i t u m ( i \

(a) Confer. Grotim P. lib, i, cap.i, $, j. Pufend, Ub.it cap. u jj. /^. & Tb. Jrpr, D iv. lib, /. tvip. /. jj jr. /// - - 121,

(b) SoJet etiam nominey#/, itemy/# proprie ac JiriEle di~

Plum appelJari.

(c; Adeoq; licuti hic una ex parte laté fumimus vocabufum Imperiiy ut per iJIud non folummodo Imperantis in fubje&os, led 6c viventis fub regno Patrisfamilias in liberos ac lérvos, item qvæ fubjedorum uni in aiterum v. Magiftratibus Ducibusq:

belli a Principe concelfa ePdypotefta* figniftcetur, ita alia ex par­

te ftri&é id. accipimus, excludimusq; impropriam illam, qvæ fæpius ei datur, ftgnificationem, dum nempe imperium in ma­

re, in territorium &c. dicimus,

fd) Eb ipso autemy qvo libertas jus eft, hoc autem ab Im- perante femper concedi fupra demonftravimus, facile intelligi- tur,nos non exlegem aliqvara absq; omni tum adlmperantem, cujus parendum erit legibus,tum ad alios homines,cumqvibus focialifer vivere decet, refpetftu lib er tut em natnralemq3faciendi, qvicqyid admittunt naturæ vires, potentiam ,fed jnftara omneq;

proveniens ab aliis, qvi jus ad id non habent, impedimentum merito reipuentem facultatem agendi aut omittendi, qvod qvis ipfe judieaverit, hic innuere/ Qvemadmodum vero libertatisy qvam modo delcTipfimus,oppofitumy2rz//V/« perfon^lis eorumq;, qvi propter Icelera carcere aut vinelis frænantur, eft conditio, ita & ipfa libertas pro diverlitate ftatuum diverfimodé le håbet.

Major enim longe & excellentior eft fumma illa, qvæ homines in ftatu naturali viven tes comitatur libertas (di<fta etiam hber- tai eivilis, ftve M aj eft as y qvando Regibus mtegrisq; populis applicatui,) qvåm qvæ fubjeétis humano imperio corøpetit;

« 45 »

iterumq; W ,qvam aliqvi, ubi de civibus qvæftio eft, libfrta- tcm j ur is c iv ilis five p er fo na lem appellant, vel laxior pro arbi- trio Imporantis, vel anguftior erit. Unde&v.g. non folummo- do multis in Civitatibus licita ea, qva: in aliis funt illicita, fed

& in eadem Civitate nonnullis civium ea, qvæ reliqvis vetita funt, permilTa effe videmus.

(e) Strid iflimé nimirurø accepto hoc vocabulo, vid. I.30. D.

de noy.a.1. attion. l. /y. D. de damn. infett, ita ut per illud ipla pro- pnetM fignificetur / . 4. Infi. de ufufruB. ; alias enim non fo- lummodo pro jure in re, dido hine Domimo minus pleno, vid.

I.3. D.fi nfusfrucl. petat. 1. 48. de heered. injht. fed & pro jure ad rem live credito, imo etiam pro ipfo interdum fumitur imperio, ut qvando dominationem Principis in fubjedos, heriq; jn fer- vos non mancipia dari dicimus dominium.

(fj Hic enim obligatur mihi, qvisqvis certam aliqvam rem poflidet, unde & in eam, ubicunqve lit, & contra qvemcunqve pofleflorem producitur adio.

C§) Qvale ed ufm fruflm, jus fervitutis, pignoris &C.

(li) Nam tum certa perfona ad præftandam mihi aliqvam rem , five eam poflideat, five minus, tenetur ; eoq; contra eandem iftam perfonam, non contra tertium adio competit.

(i) Ortum feil. ex contraflibus & deliblis ju s, cui exadverfo refpondet debitum.

XXXI.

Q vinto deniqve (a ) ipfa hæ c præ di& as fuas ftecies com plexa facultas, qva Civilt in focietate Imperanti futye- fim ul c o m p e tit, rurfus duplex e ft, vulgaris n em pe live p erfo n alis, qvam ad\>ersus fe in\>icent exe?cent cives5 <3c eminens7 qva Imperanti com petens huic qvamcunfoe cwvium facultatem communis boni causa obnoxiam fa d t (b)^ natumq,*

h in e ax io m a: Q vod vulgare j u s, qlooties eum eminent i colli- ditur, huic femper cedere debeat (c).

(a) Confer. Grot. de J.B. t i P. lib.t. cap.i. / . é. lib. 2. ’cap. 14.

JtjT,7. <?• ejusdemc^ ad dd. II. Commentator: &i7h,Jrpr, Div. lib.

F 1 ■ caP‘

<S2 44

&

cap, 7. / / . 122. — 727, ut taceam Boederum inDisc/vifitione deDo- minio Eminente & "joh, Frid, Hornii de Civitat. lib. 2. ozy?. 4.

(bj Cum enim fubjeélos Imperans ex jure fuo in eos perfe- 6tc ad qvævis præftanda officia re&é cogit (vid.fipr.pof.XXIX.

num.d.') feqvitur, eosdem, qvæ ipfis &ut civibus&qvandoqve ut hominibus perfectiflima etiam competunt, jura publicæ uti- Jitati concedere debere. Adeoq; ab iis aJiqvatenus difientio,qvi per eminentem iftam facultatem non extraordinariam modo, fed

& ordinariam v. g. exigendi tributa poteftatem intelligi volunt.

Si enim mentem Grotii, cui qvidem primo diftinåtio facultatis in eminentem & vulgarem debetur, penitiiis infpedtaverimus, patebit utiqve, eum non tam de ordinaria ,q vam de extraordi- naria fuifie Joqvutum. Eqvidem nemo negaverit, excellentio- rem longe; Imperanti, qvam fubjeéiis tum v. g. libertatem, utpote cum å mortaJi nemine dependens &confeqventer ratio- nibus reddendis pænaq; prorfus immunis de adtionibus fnis proprio ex arbitrio difponere poftit; tum imperium, qvoniam ipfius ad præfcriptum actiones civium dirigi debent, inq; ho- rum infuper corpora ac vitam certis ex caufis poteftatem håbet;

tum deniqve dominium tribui oportere, qvippe qvia non folum- modo eorum, qvæ fuo in patrimonio num erat, Jiberrimus ipfi ufus, plenaq; & nullo jure delibanda poffieffio, fed & in bona civium, dum nempe veétigalia, tributa & alia id generis onera imponuntur,competit poteftas; Ifta enim omnia,ipså ita fum- mi imperii per fe exigente natura, qvotidiana velut & ordina­

ria funt,eorumq; relpeétu,cum nullum fuum opponere jus pos- fint cives, non concurret unqvam cum eminente vulgaris facul- tas. At qvando civium uni aut alteri eripiuntur vel auferun- tur jura, qvæ ipfis &communis focietatum civilium indoles, &

Keipublicæ, in qva vivunt, ffatus,& ipfe fuis in Jegibus Impe- rans longaq; confvetudo alioqvin alferunt, tum certd alia emi­

ttentis jurts a priori ifto diverfi exfurgit fpecics, cui.tamen , nifiurgente fummå Reipublicæ neceffitate, locus non facile cnt.

Sic 1 mo v. g. cum cuilibet//£*r*ø» elfe debeat manere in patria, cuibonum morigerumq; fe præftat civem, poterit tamen hac,

« 45 »

placandæ fcilicet potentioris alicujus, qvi vitam ejus licet iti- noxii depolcit, iræ, avertendæq; cladi & exitio, invitus etiam expeiJi; eademq; plané ratio eft,qvare, fi potcntior hoftis cer- tos ftbicives obfidespoftulaverit,nulJus fere hifce reJiéhis tergi- verfandi locus videtur; Sic ado ceflabit imperium,qvodPatres- famiJias habent in fervos , ubi horum opera Reipublicæ eft ne- ceflaria, plusq; etiam Patriæ, qvåm Parentibus debent filii; Sic 3tio, urgente farne, privatorum granaria recluduntur, item in obfidionibus ædes arboresq; civium, ne hoftibus emolumento, obfeftis fraudi fint, dejiciuntur aut perduntur; Sic 4to ad uf is pubJicos auferri poterunt ea, qvæ pignori nobis lunt data, &

5to deniqveReipubiicæ magis,qvåm creditori ebligabimur.

(c) Patet res ex modo didis, ubi etiam finguias facultatis exponendo Ipecies, exempla dedi concurrentis cum Eminenti

vuJgaris juns.

xxxn.

Eo ipso autem (a), qvo ;7^, prout antea diximust (b), qvalitas eft, qvæ beneficio conceftuq; Imperantis fubjedis unicé competens horum ad agendum (aliqvid vel habendum

la x a t I tb e r ta te m

, patet fimul, qvod & Impe- rans, reftringendo eandemhane

U b ertx tem ^ to U ere

aut

^{m u}

-

t å r e

poftit

^{j u s 7}

qvod fubjedis indulgere fvevit, & horum etiam cuilibet liberum lit

j u r i fu o r e n u n tia r e

* Proinde

^{ju s}

omne pro attributo perfonæ fumptum, imo etiam

^{n a tu}

-ra le Z Q g e n tiu m { b ) m u ta b ile

erit, & ficuti Superior,qvi me- ra ex gratia aliqvibus qvid indulfit, non ftatim vel fuam hane erga eos continuare indulgentiam, vel idem aliis indulgere necefle håbet, ita & qvilibet, qvod propriam utilitatem commodumq; duntaxat refpicit, alteri rede condonabit. Attarqen obfervari hic fimul oportet, <3c qvidem primo qvod poteftas illa

m u ta n d i to lte n d iv e j u s

ul- terius non extendi debeat, qvåm qvatenus ita vel nulla

ipft

^ 4 6 ^

ipfi rerum naturæ humanæq in univerfum conditioni vis infertur (c), vel aliqvam fibimet ipfi åDeo injun&am ob­

ligationen! non violat mortalis 'imperans (d);

²

do au- tem , qvod

cj\>ilibet juri fuo renuntiare

poffit, modo ne ifta

remmtiatio

vel ipfum

ej t i s

, qyi

renuntiat

,

ftatum

? in qvo tamen fe pergere velle declarat, pemtus

d e ftn m

(e), vel in

fraudcm u n i t

alicujus, aut

Uhm t y fim ,

cui fuam remit-

timus obligationem, vergat (f).

(a) Con fer. Th. Jrpr. Div. hb. tj cap. /. jfg. W.. .

(b) Eq videm notæ funt freqventes illæ Juris Con ful tis qvæ- ftiones , an fcjlicet, fublata fervitute, item interdjda v. g. com- muni illå omnibus ferarum, volucrum, & pifeium occupatio- ne, mutatum aliqvod natur ale aut gentium j w fuerit. Gaven­

dum ergo, ne id, qvod potejlatem aliqvid agendi Jegibus con- .Celfam aut reli&am notat, pro legeaccipiamus, & qvando hoc vel illud ex naturali lege licere nobis dicitur, putemus idem le- ge naturally .qvæ qvidem immutabilis e å xpr<eceprum, ideoq; re­

d e a nobis fieri,etiamli i Superiore intermdum fuerit.

(c) Sic neipfe qvidem Demt a i i , ut Creatori, in homines pro abfolutaflia in eos poteftate omnia licent, velle poteft in.

univerfum mortalium toliere aut mut ar e jura , qvibås fublatis m utatuve, maxima pars legum naturalium & conlecjventer ip/a interiretyoc/^//>^. Et licet facris ex Litens dilcamus, IpHim y.V.

tum Ægyptjis, qvod in aurea fua & argen tea vafa, tumCananæ- is, qvod in avitas ledes, tum Ifaco, qvod adverfus Parentem, ut neinnoxius ab ipfo interficeretur,habebat, jus abltulilTe, ta- men^ qvamdiu natura: humanæ nullam infert mutationem, tol- U in univerfum non poterit j m yqvod v.g. mortales habent vel adverlus aliornm injulfam vim le luaq; dcfendendi, vel qvæ alii perfedé debent, exigendi, Cum enim focialitas, qva uti- qve temporaria humani generis continetur felicitas, in eo con- fiftat, ut fartetedaq; mortaiibus t^lia lua.lint ju ra , confeqvens Cur h<c£in_univerfum non magis, qvåm lpfas naturæ leges,qvæ

' « 47

q videm confervandæ fociaJitati funt latæ, mut ari tollifø

pos-Å .

(d) Multo minus in Civitatibus, nifi vel fummå urgente ne- ceflitate,vei in pænam tolli ejnsmodi aut mutari poterunt jura.

Id enim, ut ne repetam adduéias modo rationes, ad ipfarum qvoqve Civitatum,in qvas utiqve coieré mortales,qvo fua qvis- qve jura fecuré podet exercere,interitum tenderet. Adeoq ple- niflimam habebit Imferans poteftatem tollendi & mutandi omnia ea tumå naturse AuthoreDeo,tum a fe ipfoconcefla ju r a, qvæ ut fubjeåis auferantur aut mutentur, nec humance conditioni, necCivitatis natura? finiq; adverfatur,

(e) Ideoq; contradiåionem implicat, velle Deum> in qvem utiqve nulla plane cadit mutatio, ju r i fuo in homines renunti are’} nec poterit Princeps, qvamdiu ipfi clavum imperii tenere placebit, debitum fibi tanqvam Imperanti a fubje&is obfeqvium remittere.

( 0 Tum enim nofirum illuAjtes eft infeparabile obligatio­

nis , qvæ nobismet ipfis inaimbit, exfeqvendæ medium; Unde v. g. nec liberum erit inferiori MagtPlratui, cum detrimentum inde caperet civitas, fuo ad puniendos reos ju r i renuntiarejnec poterit Pater liberis, qvoniam id fraudi ipfis effet, debitum

fi-

bi,dum eorum durat educatio>objecjvium remittere,

* XXXIII.

Siqvidem vero nemo j/z/habere poflltad aliqvidexi- gendum, nifi exiftat, qvi id præftare debet (a)j ipfa au- tem hæc præftandi neceflitas ex morali aliqvo procedat vinculo (b), qvo noftra agendi vel non agendi refræna- tur Iibertas (c), confiderandum jam erit illud

vin cu lu m ,

OBLIGATIO nempe, qvam optime definiunt (d) per

q\) a k t a t em moralem paffftam

(e),

qgv&k lege

(f)

in je tta perfo- n& (g) hujus conftringit libertatem

(h)

a d dandum aliqVid v e l facien du m (i) e t, cum qloo in fo c te t a te v i v i t (k).

In document Digitaliseret af | Digitised by (Sider 50-56)