• Ingen resultater fundet

DEN FØRSTE GENDARM

96 HENRIK PONTOPPIDAN: SKYER

„ M e n n æ s t e G a n g t a ' e r vi K r e s e n ! " s a g d e h a n altid fort r øs t n i n gs ful d, o g h a n s Ø j n e f o r m e l i g l y s t e d e r v e d . „ D e s k a l s e , s a a v i p p e r vi G r e v e n ! . . . S a a v i p p e r vi h a m ! . . . H a ! h a ! "

O g m e d e e t forstod m a n , h v a d d e t v a r for e t H a a b , d e r h a v d e b a a r e t d e n n e af Slid o g A r m o d , ja s e l v af D ø d e n m æ r k e d e M a n d o p o v e r al L i v e t s E l e n d i g h e d . H a n s indfaldne A n s i g t s k i n n e d e , m e n s h a n t r i u m f e r e n d e blev v e d a t g e n ­ t a g e :

,,De s k a l s e ! . . . N æ s t e G a n g t a ' e r vi K r e s e n ! S a a v i p p e r vi G r e v e n ! . . . S a a v i p p e r v i h a m . . . h a ! h a ! . . . s a a h a n al d ri g s k a l r e j s e s i g m e r e ! " —

D e t blev e n D a g m i d t i V i n t e r e n s H j æ r t e , a t d e n n e „ n æ ­ s t e G a n g " o p r a n d t . M a n h a v d e l æ n g e v e n t e t F o l k e t i n g e t s O p l ø s n i n g o g o g s a a f r a b e g g e S i d e r i H e m m e l i g h e d forbe­

r e d t s i g d e r p a a . M e n alligevel k o m d e n n u s o m e t T o r d e n ­ s l a g o v e r alle, s a a voldsomt h a v d e d e s i d s t e U g e r s D e b a t i T i n g e t d r e v e t S p æ n d i n g e n i V e j r e t .

D e r b l e v e n u h y r e B e v æ g e l s e h e l e L a n d e t o v e r , o g i d e n n e K r e s m a a s k e m e r e e n d n o g e t s t e d s . Alle følte, a t n u s t o d d e t a f g ø r e n d e S l a g f o r D ø r e n ; a t d e n n e G a n g s k u l d e K r æ f t e r n e for Alvor v e j e s . P a a b e g g e S i d e r blev d e r a r b e j ­ d e t o g a g i t e r e t af y d e r s t e E v n e . M e n s k ø n t navnlig H e r r e -g a a r d e n e o -g E -g n e n s P r o p r i e t æ r e r u d e n S k a a n s e l b e n y t t e d e s i g af d e r e s M a g t o v e r H u s m æ n d o g fattige F æ s t e r e , s a a e d e t alligevel u d til, a t D e m o k r a t i e t e n d e l i g d e n n e G a n g

s k u l d e b æ r e S e j r e n h j e m — e f t e r e n s a a d a n Maalestok h a v d e S t a t s k u p ' e t d r e v e t T r o p p e r o v e r i d e t s R æ k k e r .

S a a optaget v a r Folk i T h o r u p B y af alt d e t t e , a t m a n n æ p p e h a v d e S a n s for e n uhyggelig B e g i v e n h e d , d e r n e t o p i d e s a m m e D a g e v a r forefalden u d e m e l l e m B a k k e r n e paa d e n ligesom af S k æ b n e n forfulgte B r u s g a a r d . P e d e r B r u s -g a a r d v a r e n M o r -g e n -g a a e t ud for a t s k æ r e Rør p a a e n M o s e , s o m laa n æ s t e n e n F j e r d i n g v e j b o r t e f r a h a n s G a a r d l o d . D a h a n e n d n u o m E f t e r m i d d a g e n i k k e v a r k o m m e n tilbage, h a v d e Ane-Marie s e n d t s i n æ l d s t e , h a l v v o k s n e S ø n d e r u d for a t s e e f t e r h a m , og d e n n e h a v d e da f u n d e t h a m l i g g e n d e n æ s e g r u s o g ligesom livløs i e n s t o r Blodpøl paa I s e n mel­

le m R ø r e n e . D r e n g e n h a v d e s t r a k s givet sig til a t s k r i g e , og ved tililende F o l k s H j æ l p v a r d e n d ø e n d e bleven b a a r e t h j e m o g L æ g e n h e n t e t .

I flere D a g e laa h a n bevidstløs h e n u d e n a t t a l e ; o g da h a n endelig igen k o m til s i g s e l v , fik h a n e t nyt Anfald, d e r tog h a n s s i d s t e K r æ f t e r . D o k t o r e n lagde i k k e S k j u l paa, a t d e r n æ p p e l æ n g e r v a r noget H a a b . Alt, hvad d e r nu stod i h a n s Magt, v a r a t g ø r e d e n s y g e s s i d s t e D a g e s a a l e t t e o g lidelsesfrie s o m muligt.

F o r P e d e r B r u s g a a r d selv k o m d e t t e i k k e o v e r r a s k e n d e . H a n s F a d e r v a r i sin Tid død i netop s a m m e u n g e A l d e r ; og d e t v a r altid bleven h a m s p a a e t , a t h a n i d e n n e H e n s e ­ e n d e s k u l d e d e l e F a d e r e n s S k æ b n e . D e t t e vilde nu — r e g ­ n e d e han ud — k o m m e til at s t e m m e n æ s t e n p a a D a g . D e t faldt h a m i k k e ind a t b e k l a g e sig d e r o v e r . H a n v a r vant til at finde sig i S k æ b n e n s T i l s k i k k e l s e r u d e n at k n y . H a n

H e n r i k P o n t o p p i d a n : Skyer. 7

9 8 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

h a v d e n u blot e t e n e s t e Ø n s k e tilbage, — d e t t e nemlig, a t d e t m a a t t e blive h a m f o r u n d t a t l e v e Valgdagen o v e r , for a t h a n k u n d e blive V i d n e til S e j r e n , s o m n u e n d e l i g vilde blive d e n hellige S a g til D e l .

E t P a r D a g e f o r i n d e n Valget blev d a D o k t o r e n k a l d e t til B r u s g a a r d i e n for h a m u v e n t e t A n l e d n i n g .

D e t v a r e n g r a a , trist o g t a a g e t T ø v e j r s d a g , o g s k ø n t Klok­

k e n i k k e v a r m e r e e n d t r e o m E f t e r m i d d a g e n , v a r d e r alle­

r e d e t æ n d t L y s i n d e h o s d e n s y g e . L y s e t stod p a a e t rød­

m a l e t S t o l e s æ d e m e l l e m Medicinflasker o g P i l l e æ s k e r v e d H o v e d g æ r d e t af d e n s t o r e , h ø j e Æ g t e s e n g , i h v i l k e n P e d e r B r u s g a a r d laa u d s t r a k t p a a R y g g e n , m e d d e l a n g e , t u n g e A r m e o v e r D y n e n o g e n lille F j e r p o s e u n d e r N a k k e n . H a n v a r b l e v e n m e g e t f o r a n d r e t , n æ s t e n u k e n d e l i g p a a G r u n d af d e s t i v e , o m t r e n t t o m m e l a n g e S k æ g s t u b b e , d e r u n d e r S y g e ­ lejet h a v d e f a a e t L o v til a t v o k s e f r e m , o g s o m g a v d e t gul­

b l e g e Ansigt e t e n d n u m e r e u d t æ r e t o g uhyggeligt U d s e ­ e n d e .

B a g F o d e n d e n af S e n g e n stod A n e M a r i e o g s a a e h a a b -løst p a a h a m . H u n v a r e t højt F r u e n t i m m e r m e d e n lang N æ s e o g e t P a r s t o r e , r ø d r a n d e d e Ø j n e , d e r altid s t o d f u l d e af V a n d . Til h e n d e s S k ø r t e r k l y n g e d e s i g e n lille lyslokket P i g e p a a tre-fire A a r , d e r n y s g æ r r i g t b e t r a g t e d e F a d e r e n o g d e m a n g e Medicinflasker p a a S t o l e s æ d e t , idet h u n forsigtig løftede s i g o p p a a T æ e r n e o g k i g g e d e o v e r S e n g e k a r m e n .

D o k t o r e n h a v d e t a g e t P l a d s p a a e n Stol v e d S i d e n af S e n g e n , m e d A n s i g t e t v e n d t imod d e n s y g e . D e t v a r A n e M a r i e , d e r h a v d e s e n d t B u d e f t e r h a m , fordi P e d e r B r u s

-g a a r d h a v d e ladet si-g forlyde m e d , a t h a n a -g t e d e a t t a -g e til B y e n paa Valgdagen for a t a f g i v e sin S t e m m e . A n e - M a r i e h a v d e tilfældigt h ø r t h a m tale d e r o m til e n Nabo, d e r v a r k o m m e n for at s e til h a m , o g t r o d s alle h e n d e s Forestillin­

g e r o g B ø n n e r h a v d e h a n i k k e v æ r e t at f o r m a a til a t o p g i v e s i t F o r s æ t .

D o k t o r e n h a v d e i B e g y n d e l s e n i k k e villet tro, a t d e t for­

holdt s i g r i g t i g t ; m e n d a h a n n u af d e n s y g e s e g e n M u n d fik B e k r æ f t e l s e paa S a g e n , p l a n t e d e h a n s i n e H æ n d e r i S i ­ d e n o g s t i r r e d e paa h a m m e d e n B l a n d i n g af O p h i d s e l s e o g F o r f æ r d e l s e .

P e d e r B r u s g a a r d , d e r h a v d e v e n t e t d e t t e , blev l i g g e n d e g a n s k e rolig o g modtog u d e n a t f o r a n d r e e n M i n e d e n S t r ø m af B e b r e j d e l s e r , s o m L æ g e n ø s t e u d o v e r h a m . F ø r s t d a D o k ­ toren e n d e l i g s t a n d s e d e , d r e j e d e h a n Ø j n e n e h e n imod h a m o g s a g d e s v a g t og klangløst, m e n m e d e t lille S m i l , h v o r i d e r e n d n u laa s o m e n M i n d e l s e af h a n s g a m l e S k æ l m e r i :

„Ja, s e . . . d e t s i ' e r D e n u a l t s a m m e n k u n , fordi D e e r H ø j r e m a n d , D o k t o r . "

„ H v a d for n o g e t ? . . . H v o r tør D e v o v e — ! "

„Ja, ja, D o k t o r , " v e d b l e v h a n o g s m i l t e b e s t a n d i g s t æ r ­ k e r e . „ D e m e n e r naturligvis, a t s a a bliver d e t allenfals e e n S t e m m e m i n d r e for vos, n a a r jeg i k k e k o m m e r m e d . . . J o , jo, d e n e r ligegodt fint nok r e g n e t u d . O g d e t k a n jo o g s a a v æ r e s a a m e g e t rigtigt fra D e r e s S i d e s e t . J e g vilde s a a -m æ n d g ø r e ligedan, o -m jeg v a r i D e r e s K l æ d e r ! M e n vi t a ' e r jer nu ligegodt d e n n e G a n g , D o k t o r ! D e t n y t t e r jer

1 0 0 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

i k k e n o g e t , h v a d I s a a g ø r . Vi v i p p e r ligegodt G r e v e n ! D e s k a l faa a t s e . . . vi v i p p e r h a m d e n n e G a n g , o m s a a —

M e n n u b l e v D o k t o r e n for Alvor v r e d .

„ H ø r , n u vil jeg s i g e D e m , P e d e r B r u s g a a r d - d e n S l a g s T i n g vil jeg i k k e h ø r e p a a . H e r s t a a r s a n d e l i g a n d e r l e d e s alvorlige S a g e r for D ø r e n e n d H ø j r e o g V e n s t r e o g s a a d a n n o g e t Visvas. D e b u r d e s k a m m e D e m o v e r a t f ø r e e n s a a ­ d a n T a l e i d e n Tilstand, h v o r i D e befinder D e m . D e t u n d r e r m i g , a t D e , s o m d o g e l l e r s e r e n fornuftig M a n d , i k k e s e l v k a n i n d s e d e t forargelige i, a t D e b e s k æ f t i g e r D e m m e d d e n S l a g s T i n g n u , d a m a n dog s k u l d e s y n e s , D e m a a t t e h a v e a n d r e o g v i g t i g e r e T i n g a t t æ n k e p a a . M e n d e t vil jeg s i g e D e m , a t d e r s o m D e i k k e s l a a r d e n n e Valghistorie af H o ­ v e d e t , ~ h a r m a n d o g n o g e n s i n d e h ø r t M a g e n til G a l s k a b !

— s a a s æ t t e r jeg i k k e e n e n e s t e G a n g m e r e m i n e F ø d d e r i D e r e s H u s . J e g vil i k k e p a a t a g e m i g d e t m i n d s t e A n s v a r , ifald D e virkelig s k u l d e t æ n k e p a a at fastholde e n s a a van­

vittig B e s l u t n i n g . J e g h a a b e r , D e h a r forstaaet m i g ? . . . D e v e e d , a t jeg m e d H e n s y n til d e n n ø j e O v e r h o l d e l s e af m i n e F o r s k r i f t e r i k k e e r til a t s p ø g e m e d . "

„Ja, h ø r dog, P e r , " faldt n u o g s a a A n e - M a r i e b ø n f a l d e n d e ind. „ H ø r dog e f t e r , h v a d D o k t o r e n s i ' e r . D u v e e d jo dog, a t h a n e r e n s k i k k e l i g M a n d , s e l v o m h a n e r h ø j r e . "

„ J a m e n . . . D o k t o r e n h a r jo s e l v s a g t , a t d e r e r i k k e noget a t g ø r e v e d m i g m e r e . O g n a a r m a n n u alligevel s k a l h e r f r a , s a a k a n m a n jo d a e g e n t l i g ligegodt g ø r e s i n Pligt forinden.

„ H v a d h a r jeg s a g t , — s i g e r D e . J e g h a r i n g e n t i n g s a g t . Alle M e n n e s k e r s ka l dø, o g for nogle s k e r d e t t e før, for

a n d r e s e n e r e . D e t t e e r s a a L i v e t s G a n g . M e n s a a l æ n g e d e r e r Liv, e r d e r H a a b ; o g i n g e n v e e d , h v o r l æ n g e D e v e d p a s s e n d e P l e j e o g R o e n d n u vil k u n n e l e v e . M e n b e g a a r D e d e n U b e s i n d i g h e d , s o m D e h a r t æ n k t p a a , s a a vil D e upaatvivleligt d e t k a n jeg i n d e s t a a D e m for i n d e n o t t e D a g e ligge L i g . "

„Ja, ja," s a g d e d e n s y g e o g l u k k e d e blot e f t e r L æ g e n s s i d s t e O r d e t Øjeblik Ø j n e n e .

S a a l e d e s blev h a n liggende, m e n s D o k t o r e n tog sin H a t o g u d s t e d t e d e s i d s t e O r d r e r . M e n e n h v e r , d e r v a r fortrolig m e d d e t lille, s t æ d i g e T r æ k o m P e d e r B r u s g a a r d s M u n d ­ vige, vilde vide, a t h a n i k k e h a v d e opgivet d e t m i n d s t e af sin B e s l u t n i n g .

Kort e f t e r at D o k t o r e n s Vogn v a r rullet ud af G a a r d e n , b a n k e d e e n stilfærdig H a a n d p a a D ø r e n ind til S y g e v æ r e l s e t , o g e t P a r T r æ s k o blev d r a g e t sindigt af u d e n f o r paa M u r -s t e n -s g u l v e t i F o r -s t u e n . P e d e r B r u -s g a a r d b e f a n d t -s i g g a n -s k e e n e i h e l e H u s e t , s a a l e d e s s o m d e t ofte h æ n d t e h a m i Lø­

bet af D a g e n , fordi e n h v e r h a v d e sit a t s k ø t t e u d e n o m , s o m i k k e k u n d e f o r s ø m m e s . A n e - M a r i e v a r s t r a k s , s a a s n a r t Do k ­ t o r e n v a r taget bort, g a a e t ud i S t a l d e n for s a m m e n m e d d e n æ l d s t e af S m a a p i g e r n e a t m a l k e K ø e r n e , d e r v a r b e g y n d t a t g i v e H a l s af Utaalmodighed. D e n s t ø r s t e , fjortenaarige, af D r e n g e n e , d e r h a v d e o v e r t a g e t F a d e r e n s P l a d s s o m S t y ­ r e r af G a a r d e n s Bedrift, v a r i G a n g m e d a t k ø r e G ø d n i n g ud paa B a k k e r n e , m e n s d e m i n d s t e af B ø r n e n e v a r s a t i A r b e j d e m e d a t m u g e i n d e h o s d e n s t o r e G r i s e s o o g skaffe S m a a k r æ e t i H u s , inden d e t blev m ø r k t .

1 0 2 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

U d m a t t e t af D o k t o r e n s B e s ø g v a r P e d e r B r u s g a a r d faldet h e n i e n l e t D ø s . M e n i d e t D ø r e n n u s a g t e a a b n e d e s , vaag-n e d e h a vaag-n , s k ø vaag-n t h a vaag-n i k k e h a v d e h ø r t vaag-n o g e vaag-n B a vaag-n k e vaag-n .

D e n i n d t r æ d e n d e v a r e n lille, firskaaren P e r s o n m e d e t b r u n t , glat k æ m m e t H a a r o g b l a n k e , r u n d e , r ø d e K i n d e r , d e r halvt b e g r a v e d e Ø j n e n e . H a n h i l s t e stille G o d a f t e n , a n ­ b r a g t e s i n H u e p a a e t S t o l e s æ d e , g i k p a a s i n e blaa H o s e ­ s o k k e r o v e r G u l v e t h e n til K a k k e l o v n e n o g s n ø d N æ s e n , t ø r r e d e F i n g r e n e af i sit L o m m e t ø r k l æ d e o g s a t t e s i g e n d e ­ lig p a a K a n t e n af d e n Stol, s o m D o k t o r e n n y s h a v d e for­

ladt.

„ N a a , " s a g d e h a n d e r p a a k u n halvhøjt, m e n s h a n m e l l e m K n æ e n e s n o e d e L o m m e t ø r k l æ d e t o m s i n e F i n g r e . „ H a n h a r n o k v æ r e t h e r — D o k t o r e n . "

H a n v a r d e n V e n o g N a b o , til h v e m P e d e r B r u s g a a r d først h a v d e omtalt s i n P l a n ; o g n u g a v d e n n e s i g til a t for­

t æ l l e h a m alt, h v a d D o k t o r e n h a v d e s a g t , o g e n d t e m e d o g s a a o v e r f o r V e n n e n a t g ø r e g æ l d e n d e , a t n a a r m a n al­

ligevel s k u l d e dø, h a v d e d e t m i n d r e a t s i g e , o m d e t t e s k e t e nogle D a g e før eller s e n e r e . H v e m v i d s t e d e s u d e n , h v a d B e t y d n i n g d e t k u n d e h a v e , a t h a n m ø d t e ? H v o r o f t e h a v d e m a n i k k e s e t , a t b a r e e e n e n e s t e S t e m m e h a v d e gjort U d ­ s l a g e t ? O g i e t h v e r t T i l f æ l d e : d e r s o m alle t æ n k t e , a t d e r e s e n e S t e m m e i k k e h a v d e s t o r t a t s i g e , o g d e r f o r blev h j e m ­ m e , h v o r d a n s k u l d e d e t v e l s a a g a a ?

„ M e n e r d u i k k e o g s a a d e t , S ø r e n H a n s e n ? "

D e n s i n d i g e N a b o , d e r v a r e n p r ø v e t V e n s t r e m a n d af d e n g a m l e S k o l e o g ligesom P e d e r B r u s g a a r d e n af d e æ l d s t e

D e m o k r a t e r i K r e s e n , g a v h a m f u l d k o m m e n Medhold, o g d e t blev nu aftalt, a t S ø r e n H a n s e n p a a V a l g d a g e n s M o r g e n s k u l d e k o m m e d e r h e n m e d e t P a r a n d r e af V e n n e r n e for a t h j æ l p e P e d e r B r u s g a a r d til V o g n s o g l e d s a g e h a m til B y e n . D a S a g e n s a a l e d e s v a r bragt i O r d e n , r e j s t e N a b o e n s i g for a t g a a . M e n P e d e r B r u s g a a r d vilde i k k e l a d e h a m slippe.

H a n m a a t t e absolut h ø r e d e t s i d s t e nyt a n g a a e n d e S t e m n i n ­ g e n o g V a l g f o r b e r e d e l s e r n e .

D e r v a r n u virkelig o g s a a adskilligt a t b e r e t t e . Bla nd t a n ­ d e t h a v d e F o l k e h ø j s k o l e l æ r e r S v e n L a v e s e n v e d H j æ l p af e t P a r n æ r s t a a e n d e V e n n e r søgt a t r e j s e e n S t e m n i n g i K r e ­ s e n for sin K a n d i d a t u r , o g for a t u n d g a a al Splittelse h a v d e Agitationskomiteen tilsidst s a m m e n k a l d t e t M ø d e for U d ­ s e n d i n g e fra alle K r e s e n s S o g n e , v e d h vil k et M ø d e d e n e n d e l i g e o g a f g ø r e n d e B e s t e m m e l s e o m K a n d i d a t e n s k u l d e tages. D e t v a r imidlertid g a a e t , s o m m a n h a v d e v e n t e t . S v e n L a v e s e n h a v d e høstet m e g e n Æ r e og T a k for sit o p o f r e n d e A r b e j d e i D e m o k r a t i e t s T j e n e s t e , m e n v e d A f s t e m n i n g e n holdt m a n støt paa K r e s e n s g a m l e F ø r e r , o g Møller M a d s e n s Kandidatur blev s l a a e t fast m e d o v e r v æ l d e n d e Majoritet.

M e n f o r u d e n S v e n L a v e s e n h a v d e o g s a a a n d r e forsøgt a t v i n d e S t e m n i n g e n h e r . Rygtet o m d e t l y s e H a a b for e n d e ­ m o k r a t i s k Valgsejr i K r e s e n h a v d e n e m l i g v i r k e t l o k k e n d e paa forskellige æ r g e r r i g e H o v e d e r , s a a d e n e f t e r h a a n d e n v a r bleven e t Valfartssted for politiske E v e n t y r e r e fra -hele L a n d e t . E n d o g e n virkelig J u s t i t s r a a d m e d hvidt Slips, G u l d ­ briller og e n lille, s m i l e n d e K i r s e b æ r m u n d d u k k e d e e n D a g — g a n s k e s o m tilfældigt — o p i E g n e n o g indfandt s i g

1 0 4 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

s o m T i l h ø r e r v e d e t af M ø d e r n e , t r y k k e d e n e d l a d e n d e alle o m s t a a e n d e s H æ n d e r , g a v o m A f t e n e n P u n s c h i G æ s t g i v e ­ r i e t o g g j o r d e d e n n æ s t e D a g s i n O p v a r t n i n g h o s flere af K r e s e n s f o r m a a e n d e M æ n d for a t v e j r e M u l i g h e d e n for et B i d .

J a , e n s k ø n D a g h a v d e d e r p r æ s e n t e r e t s i g e n forløben P e r s o n af g a n s k e sjofelt U d s e e n d e , e n k o m p l e t L a n d s t r y g e r , d e r i n d l o g e r e d e s i g p a a K r o e n s o m „Politiker P e t e r s e n " o g i n d v a r s l e d e til forskellige M ø d e r r u n d t o m i K r e s e n . H a n v a r d o g h u r t i g t b l e v e n fortrolig m e d , a t h a n v a r overflødig, o g f o r s v a n d t e f t e r e t P a r D a g e s F o r l ø b ligesaa sporløst, s o m h a n v a r k o m m e n . —

Til l a n g t ud p a a A f t e n e n s a d N a b o e n o g fortalte P e d e r B r u s g a a r d o m alt d e t t e , o g e n d d a m a a t t e h a n tilsidst fore­

l æ s e h a m af A v i s e n e t langt R e f e r a t af e n T a l e , s o m e n af O p p o s i t i o n e n s F ø r e r e h a v d e holdt v e d e t Valgmøde i n d e i H o v e d s t a d e n .

E n d e l i g o p r a n d t d a d e n s t o r e , m e d s a a m e g e n U r o , S p æ n ­ d i n g , F r y g t o g L æ n g s e l i m ø d e s e t e D a g .

Tidlig o m M o r g e n e n i n d f a n d t e f t e r Aftalen P e d e r B r u s -g a a r d s N a b o s i -g h o s h a m s a m m e n m e d to a n d r e V e n n e r for a t f ø r e h a m bort. D e fik h a m m e d B e s v æ r i nogle K l æ d e r , d e r h a n g o m k r i n g h a m s o m e n S æ k , trillede h a m ind i e t P a r D æ k k e n e r o g e t m a n g e Alen langt H a l s k l æ d e o g a n ­ b r a g t e h a m e n d e l i g p a a V o g n e n i e n s t o r L a m m e s k i n d s p e l s , s a a k u n lige d e t ø v e r s t e af d e t b l e g e Ansigt k i g g e d e f r e m . T o af M æ n d e n e s a t t e s i g o p h o s h a m , h v e r paa sin S i d e ,

for at holde h a m o m Ryggen, og B e n e n e blev lagt o p i e n F o d p o s e foran paa A g e b r æ t t e t , s a a h a n k o m til a t h v i l e s o m i e n S e n g .

H a n l i g n e d e m e r e e t indhyllet Lig e n d e t l e v e n d e M e n ­ n e s k e . K u n Ø j n e n e h a v d e Liv o g s k i n n e d e s o m e n S e j r h e r ­ r e s i e t T r i u m f t o g , d a V o g n e n k ø r t e ind i g e n n e m T h o r u p B y , h v o r alle G a a r d p o r t e n e v a r s l a a e t o p o g alle Folk p a a B e n e n e .

D e t v a r d e t f o r u n d e r l i g s t e Vintervejr, m a n k u n d e t æ n k e sig. I k k e e n Vind r ø r t e sig, H i m l e n v a r blaa o g h v i d s k y e t s o m paa e n S o m m e r d a g , o g L u f t e n s a a mild o g l u n , a t m a n f o r b a v s e d e s o v e r , h v o r f o r i k k e L æ r k e r n e s a n g . Alle V e j e n e v a r fulde af Køretøjer. O g e f t e r h a a n d e n s o m d i s s e n a a e d e ud p a a d e n b r e d e , m a k a d a m i s e r e d e A m t s - C h a u s s e e , d a n n e ­ d e s d e r e t e n e s t e , milelangt, u o v e r s k u e l i g t Vogntog, d e r først e n d t e i n d e i d e n flagsmykkede Købstad langt borte i det f j æ r n e .

F r a a l l e V e n s t r e v o g n e n e lød S a n g o g m u n t r e H u r r a e r ; — m a n v a r ved godt Mod og s i k k e r paa s i n S e j r . H ø j r e v o g n e n e d e r i m o d v a r let k e n d e l i g e paa P a s s a g e r e r n e s m o d f a l d n e An­

s i g t e r o g s u r e M i n e r ; — m a n h a v d e tydeligt n o k opgivet alt H a a b o g v a r f o r b e r e d t paa N e d e r l a g e t . O v e r a l t , h v o r e n Vogn s ø g t e a t b r y d e R æ k k e n v e d at k ø r e u d e n o m , r e j s t e d e r s i g fra M o d s t a n d e r n e e t frygteligt S p e k t a k e l ; m a n t r u e d e m e d S t o k k e n e og s k r e g . M e n h v o r d e t v a r to V e n s t r e v o g n e , d e r k o m paa S i d e n af h i n a n d e n , s v i n g e d e m a n m e d H a t t e n e o g r a a b t e H u r r a , s a a H e s t e n e stejlede.

H i s t o g h e r s a a e s H e r r e g a a r d e n e s s t o r e , t u n g e

Material-106 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

v o g n e , d e r i D a g e n s A n l e d n i n g v e d H j æ l p af e t P a r B r æ d ­ d e r v a r o m d a n n e t til C h a r a b a n c s o g s t u v e t f u l d e af G a a r -d e n e s H u s m æ n -d , F æ s t e r e o g fattige I n -d s i -d -d e r e . H v e r Vogn f ø r t e s af e n s t o r , r ø d b l u s s e n d e F o r v a l t e r eller af e n u n g d o m ­ m e l i g U n d e r f o r v a l t e r i g r ø n J æ g e r f r a k k e , d e r h a v d e P l a d s f o r a n h o s d e n s k æ g g e d e H e r s k a b s k u s k o g n u o g d a k a s t e d e e t m ø n s t r e n d e Blik tilbage o v e r s i n e Folk s o m o v e r e n S l a v e ­ t r a n s p o r t . E n k e l t e af M æ n d e n e s a d forknytte og s a a e u b e ­ v æ g e l i g t n e d m o d V o g n b u n d e n , s o m h a v d e d e i k k e Mod til a t løfte Ø j n e n e . M e n d e fleste tog S a g e n f r a d e n g e m y t l i g e S i d e , s a d m e d H a t t e n f o r s o r e n t p a a s k ø n s o g r ø g C i g a r e r . D e v i d s t e , a t d e r v e n t e d e d e m e n glad D a g , n a a r d e b a r e g j o r d e d e r e s „ P l i g t " . O g for a t s t y r k e d e r e s Pligtfølelse h a v d e F o r v a l t e r e n a l l e r e d e g e n t a g n e G a n g e ladet B r æ n d e ­ vinsflasken g a a r u n d t i m e l l e m d e m .

I n d e i K ø b s t a d e n , h v o r Valghandlingen s k u l d e f o r e g a a , h a v d e d e r s i d e n d e n a a r l e M o r g e n h e r s k e t d e n livligste B e ­ v æ g e l s e . Midt foran R a a d h u s e t v a r T r i b u n e n r e j s t m e d V i m p l e r o g G r a n g u i r l a n d e r , o g B y e n s to Po litib etje n te h a v d e i s t r a m m e s t e H ø j t i d s s k r u d v a n d r e t f r e m o g tilbage p a a T o r ­ v e t , d e n e n e m e d e n h v i d , d e n a n d e n m e d e n s o r t P u d e l -h u n d i H æ l e n e . R u n d t o m i B o r g e r n e s H u s e gik F r u e r o g u n g e F r ø k e n e r o g s k æ l v e d e af A n g s t . O g H u s e j e r n e lu k ­ k e d e personligt a l l e B a g d ø r e n e o g L a a g e r n e til d e r e s H a ­ v e r o g L e m m e n e til d e r e s Loft — for d e t Tilfælde, a t R e ­ volutionen v i r k e l i g s k u l d e b r y d e løs. K u n d e r e s B u t i k e r a a b n e d e d e p a a vid G a b for d e i n d s t r ø m m e n d e L a n d b o e r e ,

d e r n u i L ø b e t af m i n d r e e n d e n T i m e f r a alle K a n t e r fyldte G a d e r o g G a a r d e o g B e v æ r t n i n g s l o k a l e r indtil T r æ n g s e l . D e r blev e t ubeskriveligt R ø r e . I k k e i M a n d s M i n d e h a v d e m a n s e t e n s a a d a n T i l s t r ø m n i n g af M e n n e s k e r . O g m a n g e n s t r æ b s o m B o r g e r m a n d t æ n k t e i sit stille S i n d , a t o m e l l e r s alt vilde g a a godt, s k u l d e h a n i d i s s e m a g r e T i d e r i k k e h a v e noget imod, o m R e g e r i n g e n f o r o r d n e d e Valg til h v e r L ø r ­ dag. B a g e t a a b e n t s t a a e n d e S a l s v i n d u e i H o t e l „ L ø v e n "

h a v d e F o l k e h ø j s k o l e l æ r e r S v e n L a v e s e n a n b r a g t s i n m o n u ­ m e n t a l e S k i k k e l s e i e n K r e s af fortrolige V e n n e r . H a n s a a e bleg o g o p h i d s e t ud. M e n d e t v a r h e l l e r i n g e n s æ r d e l e s v a r m H y l d e s t , d e r blev h a m til D e l af f o r b i p a s s e r e n d e p a a G a ­ d e n . D e t v a r Møller M a d s e n s N a v n , d e r v a r p a a a l l e s L æ ­ b e r o g i alles T a n k e r . O v e r a l t i M æ n g d e n h ø r t e s d e r : M o n h a n e r k o m m e n ? E r d e r n o g e n , d e r h a r s e t h a m ? . . .

P l u d s e l i g h ø r t e s s t æ r k e H u r r a r a a b o p p e i G a d e n . D e t v a r V og nen m e d P e d e r B r u s g a a r d , s o m a r b e j d e d e s i g f r e m mellem d e n s a m m e n p a k k e d e M e n n e s k e m a s s e o g mod­

t o g e s m e d J u b e l af e n S a m l i n g T h o r u p - B ø n d e r , d e r h a v d e g e n k e n d t H e s t e n e o g fra d i s s e sl ut t et s i g til, h v e m d e n s t o r e Bylt K l æ d e r m a a t t e indeholde. M e n P e d e r B r u s g a a r d s e l v h ø r t e intet. H a n v a r b l e v e n s a a a f k r æ f t e t af d e n l a n g e K ø r e ­ t u r , a t h a n laa bevidstløs i s i n e V e n n e r s A r m e . O g d a Vog­

n e n holdt i d e n f l a g s m y k k e d e B e v æ r t n i n g s g a a r d , h v o r h a n plejede a t t a g e ind, m a a t t e d e s t r a k s b æ r e h a m u n d e r T a g og l æ g g e h a m ind paa e n H i m m e l s e n g i e t lille, m ø r k t K a m ­ m e r bag ved S k æ n k e s t u e r n e .

I e t P a r T i m e r laa h a n h e r , m e n s alle e f t e r h a a n d e n forlod

1 0 8 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

B e v æ r t n i n g e n for a t o v e r v æ r e Valghandlingen paa T o r v e t . D a h a n i g e n slog Ø j n e n e op, v a r d e r t o m t i n d e i S k æ n k e ­ s t u e r n e , hvortil D ø r e n stod halvt a a b e n . K u n e n P i g e p us ­ l e d e o m d e r i n d e , s a m l e d e G l a s o g t ø r r e d e B æ n k e , o g v e d V i n d u e t s t o d d e n t y k h o v e d e d e V æ r t — e n f o r h e n v æ r e n d e G a a r d m a n d f r a T h o r u p B y — o g d a n n e d e s i g e t S k ø n o v e r e n N æ v e f u l d S m a a m ø n t e r , s o m h a n h a v d e t a g e t o p af s i n B u k s e l o m m e . D a h a n h ø r t e , a t P e d e r B r u s g a a r d v a r v a a g -n e t , stillede h a -n s i g o p i D ø r e -n o g s p u r g t e , h v o r d a -n d e t gik.

„Jo . . . jo, t a k , " s a g d e d e n s y g e m e d A n s t r e n g e l s e o g ho­

s t e d e e t P a r G a n g e t ø r t o g s v a g t . „ M e n h v o r d a n g a a r d e t . . . d e r u d e ? "

„Jo, d e n s k æ r v i s t n o k s a a s t r y g e n d e s . D e r a a v e r d a h v e r t Ø j e b l i k , s a a m a n k a n h ø r e d e t h e l t h e r n e r . "

„Ja, ja, H a n s A n d e r s e n ! D e t e r a n d e r l e d e s n u e n d i for­

r i g e T i d e r , d e n G a n g I . . . k a n d u h u s k e . . . ? "

H a n h a v d e i k k e l æ n g e r K r æ f t e r til a t u d t r y k k e sig. H a n h a v d e villet h e n t y d e til d e n T i d , d a H ø j r e s Stilling i K r e s e n v a r s a a g r u n d m u r e t , a t d e r a ldrig v e d V a l g e n e vilde v æ r e b l e v e n T a l e o m a n d e t e n d almindelig K a a r i n g , i F a l d i k k e B y e n s s a m t l i g e B e v æ r t n i n g s d r i v e n d e r e g e l m æ s s i g t h a v d e s l a a e t s i g s a m m e n o g b e g æ r e t skriftlig A f s t e m n i n g for d e r ­ v e d a t h o l d e L a n d b o e r n e l æ n g e r e i B y e n .

V æ r t e n , s o m go dt forstod, h v o r P e d e r B r u s g a a r d vilde h a v e v æ r e t h e n , r e v s i g g r i n e n d e i A r m e n o g s a g d e :

„Ja, h i ! h i ! . . . D e t v a r d e n G a n g , P e d e r B r u s g a a r d ! N u g a a r B a l l o n e n g a n s k e af s i g s e l v ! "

I d e t s a m m e h ø r t e s T r a m p e t af m a n g e S t ø v l e r u d e p a a

G a d e n o g e n S u m m e n af S t e m m e r . Valghandlingen v a r til E n d e . D ø r e n blev r e v e t op, o g Folk s t r ø m m e d e ind for a t faa e n H j æ r t e s t y r k n i n g , i n d e n A f s t e m n i n g e n s k u l d e be­

g y n d e .

M e n d e r m a a t t e v æ r e s k e t n o g e t u v e n t e t ; for g e n n e m D ø r e n k u n d e P e d e r B r u s g a a r d s e , h v o r l e d e s alle v a r ophid­

s e d e o g r ø d e i H o v e d e t af S i n d s b e v æ g e l s e .

E n d e l i g k o m e t P a r af V e n n e r n e ind til h a n s S e n g for a t fortælle h a m , h v a d d e r v a r s k e t . D e t v a r S v e n L a v e s e n , d e r i s i d s t e Ø j e b l i k alligevel h a v d e ladet s i g opstille s o m Kandidat. S a g e n v a r b l e v e n holdt h e m m e l i g af alle d e ind­

v i e d e , s a a d e r v a r n æ s t e n i n g e n , d e r h a v d e a n e t d e t , før V a l g k o m i t e e n s F o r m a n d o p l æ s t e h a n s N a v n i F o r b i n d e l s e m e d d e h a l v t r e s i n d s t y v e Stillere, h a n h a v d e f o r m a a e t a t s a m l e o m k r i n g sig. I e n l a n g T a l e h a v d e h a n d e r p a a a n b e ­ falet s i g til V æ l g e r n e s Tillid. H a n h a v d e — s a g d e h a n — l æ n g e v æ g r e t s i g v e d d e t t e S k r i d t ; m e n e f t e r d e g e n t a g n e o g stadig m e r e i n d t r æ n g e n d e O p f o r d r i n g e r , h a n f r a s a a m a n g e S i d e r h a v d e m o d t a g e t fra Folk, d e r ø n s k e d e s i g r e ­ p r æ s e n t e r e t af e n M a n d n e t o p i h a n s A a n d o g m e d h a n s L i v s a n s k u e l s e , h a v d e h a n i k k e l æ n g e r t u r d e t h o l d e s i g til­

b a g e . Forøvrigt h a v d e h a n o g s a a s e l v l æ n g e haft F o r n e m ­ m e l s e n a f , a t d e t n u v a r u n g e , f r i s k e o g æ d r u e l i g e K r æ f ­ t e r , s o m d e t d a n s k e D e m o k r a t i i s æ r t i l t r æ n g t e . O r d e t

„ æ d r u e l i g " , s o m h a n s t æ r k t u n d e r s t r e g e d e , v a r m ø n t e t p a a Møller M a d s e n , o m h v e m d e t n e m l i g v a r almindelig be­

k e n d t , a t h a n u n d e r t i d e n s n a p s e d e lidt. S v e n L a v e s e n føjede

1 1 0 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

d e r f o r o g s a a T o t a l a f h o l d s s a g e n til sit P r o g r a m o g b e t o n e d e i alvorlige O r d d e n n e „ F o l k e s a g s " m æ g t i g e B e t y d n i n g .

P e d e r B r u s g a a r d vilde i B e g y n d e l s e n i k k e t r o p a a , h v a d m a n h e r f o r t a l t e h a m . M e n d a n u o g s a a d e n s i n d i g e S ø r e n H a n s e n k o m ind o g g e n t o g B e r e t n i n g e n , blev h a n s o m u d e af s i g s e l v af F o r a r g e l s e . S ø r e n H a n s e n b e r o l i g e d e h a m imidlertid m e d , a t d e t h e l e i k k e h a v d e n o g e t a t b e t y d e . S v e n L a v e s e n h a v d e s l e t i n g e n S t e m n i n g for sig, o g V e n s t r e v a r m ø d t s a a m a n d s t æ r k t , a t S e j r e n v a r s i k k e r .

M e n n u m a a t t e P e d e r B r u s g a a r d op. D e n skriftlige Af­

s t e m n i n g v a r b e g y n d t , o g d e t galdt o m a t k o m m e d e r h e n i T i d e . D e to a n d r e V e n n e r k o m n u til, o g v e d f o r e n e d e An­

s t r e n g e l s e r fik d e P e d e r B r u s g a a r d paa B e n e n e o g b r a g t ud p a a G a d e n .

O v e r a l t , h v o r d e k o m f r e m , v a k t e d e t e j e n d o m m e l i g e O p ­ t r i n d e n s t ø r s t e O p m æ r k s o m h e d . M a n g e af B ø n d e r n e , d e r s t o d paa F o r t o v e n e o g r ø g T o b a k , r a a b t e o p m u n t r e n d e B r a v o o g h i l s t e v e d a t s v i n g e m e d P i b e r n e . M e n G a d e d r e n g e n e h u j e d e o g p e b . O g e n R e p o r t e r f r a B y e n s Stiftsavis, d e r f a r t e d e o m m e l l e m M e n n e s k e m a s s e n m e d s i n Notitsbog, la­

v e d e p a a s t a a e n d e F o d e t lille h u m o r i s t i s k „ P l u k " o m op­

g r a v e d e Lig, s o m V e n s t r e h a v d e ført til V a l g u r n e r n e . H e n n e v e d V a l g b o r d e t s a a e o g s a a L i s t e f ø r e r e n m a a b e n d e o p f r a s i n B o g o g s p u r g t e :

„ E r d e t o g s a a e t rigtigt M e n n e s k e ? "

„Ja, d e t e r P e d e r B r u s g a a r d , " s v a r e d e S ø r e n H a n s e n tro­

skyldigt.

„Ja, d e t n y t t e r i k k e n o g e t . . . M a n d e n s k a l s e l v s v a r e . H e r h j æ l p e r d e t i k k e a t m ø d e m e d G o l d a m m e . "

M e n n u vilde U h e l d e t , a t P e d e r B r u s g a a r d af B e v æ g e l s e , S p æ n d i n g o g U d m a t t e l s e i k k e m æ g t e d e a t a a b n e M u n d e n . O g s a a Ø j n e n e faldt til, o g h a n s a n k s a m m e n i s i n e V e n n e r s A r m e .

„ H v a d P o k k e r ! M a n d e n e r jo d ø d ! . . . K o m m e r I h e r s l æ ­ b e n d e m e d d ø d e V æ l g e r e ! "

D e t t e R a a b af L i s t e f ø r e r e n v a k t e h a m igen, s a a h a n n e t o p k u n d e f r e m s t a m m e sit N a v n .

„ H v e m s t e m m e r D e p a a ? "

O g s a a Møller M a d s e n s Navn fik h a n n æ v n e t . M e n h e r ­ m e d v a r o g s a a h a n s K r æ f t e r u d t ø m t e . H a n blev ført tilbage til d e t lille K a m m e r b a g B e v æ r t n i n g e n s S k æ n k e s t u e r , o g V e n n e r n e l a g d e h a m o p i S e n g e n , h v o r h a n øjeblikkelig p a a n y faldt h e n i t u n g F e b e r - D ø s .

H v o r l æ n g e h a n h a v d e ligget s a a l e d e s , v i d s t e h a n i k k e s e l v , d a h a n pludselig blev v æ k k e t af e t frygteligt S p e k ­ takel i n d e fra S t u e r n e . H a n forstod s t r a k s , at d e t m a a t t e v æ r e Valget, d e r nu v a r afgjort, o g h a n s H j æ r t e b a n k e d e s a a voldsomt, at h a n n æ s t e n m i s t e d e sit Vejr.

I d e t s a m m e a a b n e d e s D ø r e n , o g S ø r e n H a n s e n k o m styr­

t e n d e ind.

„ E r d e t f o r b i ? " r a a b t e d e n s y g e , idet h a n s n a p p e d e e f t e r L u f t , o g r e j s t e s i g pludselig v e d e g e n H j æ l p halvt o p i S e n g e n .

M e n h a n b e h ø v e d e i k k e a t s p ø r g e m e r e . D e n e l l e r s s a a sindige o g s a g t m o d i g e V e n s Ansigt v a r g a n s k e fordrejet af

1 1 2 H E N R I K P O N T O P P I D A N : S K Y E R

g r æ d e f æ r d i g O p h i d s e l s e . H ø j r e h a v d e s e j r e t — m e d e t O v e r ­ tal af S t e m m e r i k k e e n G a n g halvt s a a s t o r t s o m d e t Antal, S v e n L a v e s e n h a v d e f o r m a a e t a t b e r ø v e sit P a r t i . H ø j r e 1 3 1 2 , Møller M a d s e n 1 2 5 0 , S v e n L a v e s e n 1 6 4 .

„ E r d e t s a n d t ? " h v i s k e d e P e d e r B r u s g a a r d o g s a a e for­

s t y r r e t p a a s i n V e n .

I d e t s a m m e f o e r d e b e g g e s a m m e n v e d L y d e n af H o r n , S a n g o g ø r e d ø v e n d e H u r r a e r u d e fra G a d e n . D e t v a r d e t s e j r e n d e P a r t i , d e r m e d F a n e r o g k l i n g e n d e Spil førte d e r e s K a n d i d a t i T r i u m f t o g til e n F e s t , d e r i H a s t v a r b l e v e n a r ­ r a n g e r e t i K l u b s a l e n . Alle B o r g e r n e s D a m e r v a r n u k o m ­ m e n til V i n d u e r n e , viftede m e d L o m m e t ø r k l æ d e r og tilka­

s t e d e B l o m s t e r . H a t t e n e s v i n g e d e s , M u s i k e n s k i n g r e d e og alle n æ s t e n s k r e g d e i taktfast J u b e l :

Og den har V e n s t r e haanet og traadt den under Fod.

P e d e r B r u s g a a r d h a v d e i k k e rørt sig. F ø r s t d a T o g e t v a r d r a g e t helt forbi o g k u n S e j r s f a n f a r e r n e fra H o r n e n e h ø r t e s o m H j ø r n e t , s t a m m e d e h a n h æ s t o g l a v t :

„Lad o s k o m m e h j e m , S ø r e n H a n s e n . "

T r e D a g e d e r e f t e r l u k k e d e A n e - M a r i e sin H u s b o n d s Ø j n e i d e n s t o r e Æ g t e s e n g paa B r u s g a a r d . H a n h a v d e i d i s s e t r e D ø g n ligget g a n s k e u b e v æ g e l i g u d e n a t m æ l e e t O r d . M e n i D ø d e n h a v d e h a n famlet e f t e r h e n d e s H a a n d o g s e t paa h e n d e m^4. e t Blik, s o m o m h a n vilde b e d e h e n d e o m Til­

g i v e l s e .