LABYRINTHI MORALIS PARS II.
De
Bono Morali ante Legem, PR.OOEMIUM.
Ubi alTeritur dari bonum morale ante Legem.
1.
(1) 'W Tivamus, ne in vita limus m ortui: alitid enim
\ / cft elTe in vita , aliud vivere. Vita hominis v eft bona a&io ? fed mors in pravis contine- tu r a&ibus,
(2) Non ergo Ioqvimur de vita, qva? conftat ani- m æ , & corporis unione r hoc enim fi optimum foret bonum ^ anirnalia bruta, li diurins elTent in vita. din- turnirate felicitatis fuperarent homines præftantifli-mos,
($} Qvod li vitam hominis, vel lucis hujus ufu- ra , vel aéris hauftu, vel voiuptatum fenfu metiri vis:
haud dubié aqvila, qvæ clariori lucé fruitur, vel ele- phas, qvi plus trahit aéris, qvam decem homines, vel bos inopimis pafcuis, vel plfcis, qvem potus non deficit, præftantiorem vitam, qvam homo, pauper&
juftusdeget.
(4)
Vi-LA'BY'RINTHX
(4) Vita noftra funt animi decora: in confiliis fa&iscg pulchmudo, conftanna „& ordo, ne qvid inde- core, turpiter, effæminatéve fiat; fed ut redié lenti- amus, rede faciamus, prava dennj fic fugiamus, uclpon- tc ne turpem qvidem eogitationem admittamus arumo«
(5) Ex hac d id o ru m , fa&orum, & cogitano- num ordine, ae pulchritudme conflatur vita humana*
Hue autem ipfum elt honeftum , de qvo ardua move- turqvceftio, an illad ante legem fir: feu qvod eodera recidit, ii lex noa eftet „ an mhilo fecius aliqvid hone- Hum foret ?
§. 2«.
Rationes dubitandi funt (1) qvod honeftas nihil aliud fit, qvåm congruentia qvædam eum lege (2) qvod adiones omnes , femota lege, indifferentes fa
rent. Qvod Deus hominem airrer creare potuiffer, (4) Qvod nonnulli ex veteribus Philofophis negårunt, dari aliqvod høneftum natura cirra legem : hane qvoq$ fen- ten tiarn å Chrilliani nominis qvibusdam Philofophis approbari. (5) Qvod omne ens morale å lege lit*
§.
3-(1) Dolendum autem eft. qvod pueri, & agnco- læ fine arte n o ru n t, idinterdum ubfeurum videri ar
tis pentis, non qvibushbet* fed lis, qvi altorum du- dores efle volunt, fcientiÆcp moralis ampla patefaciunt at ria*
(2) Imperitum fi roges hominem , cur Deus hcmicidium^ 5c prava faerne? 3 mterdixerit ? ille haud dubie refpondebit; qvw mala jiat, Rurfus fi qvæfieris ,
• 9 VJ cur
3 2
Paks Ift
cur Dei cuJtum, 6c honorem parenfum præceperit ? is reg eret; qvia bona fint. Ex hacipfa refponfione, etiam- fi velis eam efle nugatoriam , apparet, ab iis credibo- num, & malum morale dari ante legem.
(3) R edé autem fic fentiri, & nos ftatuimus.
Adus enim rem objedam non facit fed fupponit. Pa
ri modo præceptum rem , qvam fupponit ut anteceden- tem , non efficit: unde feqvitur, ut bonum m orale, cum propter honeftatem, qvam in fe håbet, præcipia- tur, legem antecedat*
4 .
Anteqvam ulterius progrediamur, dabimus boni moralis legem antecedentis qvalemcunqj conceptum , ac definitionem. Nos illudappellamus adum liberum, congruentem hominis fini, propter qvem fe å Deo fa
dum ex naturæ lumine pofiit intelligere. Hane con- formitatem feqvitur congruentia cum natura racio- nali*
His præmiffis, intrepidé ftatuimus , bonum mora 5-le non fieri bonum ex eo, qvod fub præceptionem 5-le
gis cadat, fed efte qvoeg bonum ante legem* Qvpd- enim bonum fine legis refpedu, ac mentione definiri poteft, illud non efl bonum ex fola legis præceptione*
$ . 6*
Non fane injuria Vir qvidam celeberrimus repre- hendit eos, qvi malum morale, v. g. furtum &c. ex le
gis refpedu definiunt, rede monens, legis mentio- nem in definitione redundare* Idem ergo judicium
e-E fto
r| 4 LABYRINTHI
fto de bono morati. Qvis autem d ixerit, etiamfi non daretur lex,, qvæ tamenabefle ncqvit, nihii dari, qv od fini hominis, 5cfic qvocp naturæ rationalt conveniret.
A t hoc conveniens, ipfum eft m orak illud bonum, de qvo hic agimus.
§• 7
-Fingamus erg o , hominem å Deo creatum propter finetn aliqvem ( nam fine fine creare hominem, eft råbil age-
re) eundem vero, nulla å Deo lege, ad finem illum obkr- vandum aftringi: an inde feqveretur, hominem non poffe obfervare fcopum fibipræfixum? 5c, fi obfer- varet, obfervationem illam non e£e bonam in ge
nere m orum ? Imo vero bona foret, 5t in. genere mø
rum , 5c in genere naturæ.
§. 8v
Licet autem Dei fandfitas non admittat , ut in
inferiori agents libero, (qvod fcopum fibi præfixum pos- fit cognofcere) obligationem ad fcopum fejungatå fco- pi defignatione, maximé,cum homo fcopum iilum fe- q v i, 5c ab eodem recedere poffit: illå tarnen connexi- one nos ita non oportet decipi, ut nihii bonum,nifiex lege antecedente ftatuamus. Notabiliter diximus,.
in agents libero: nam bruta animantia etiam propter fi
nem aliqvemin fuis a<5tibus funt fadfa; eum autem finem iilum in refpedfy ad Creatorem cognofcere neqveant, nec agentia fint libera;. ad fcopum iilum non obhgan- tur.
§■ %
Sit ergo, fi velis, bonum morale ex duplici
refpe-< . r dlll
Pars fl.
<ftu (O ab obfervatione legis. (2) ,2b obfervatione fcø*
pi libero agenti å Deo præftituti. Håc qvanqvam ad- roiffa diftin&iøne, prior qvidem boni ratio non eft
fme
lege. Alteram autem legis refpeåus non ingreditur, eum ea fine legis mentione inteiligatur.
§, 10.
Hine feqvitur, uc a<ftus qvidam hum anus, in qvo finis hominis per fe fpe<ftetur, bonus fit, etiam fine re- fpe&u ad legem antecedentem. Qvæ cumitafint,omni- no fic loqvi licebit, ut dicamus, dari bonum morale an-
te legem. ! ^ *
§. 11. ^ : *f*
A&us illeinfehoneftus,qvi lege præcipitur,legem an- tecedit,nontanturnutachis,fedut aftus bonus; ancecedit,
inqvam,legem, fi non tempore, attamen natura. Qvis enim ex folertiori hominunTcætu,inprirnæPbilofophiæ rudimentis adeo hofpes erit, qvin no verit, objeaum natura prius efte a<ftu , qvi circa objeclum verfe tur?
Jam vero legis præceptum eft a å u s , qvi verfatur circa bonum in fine hominis per fe obfervandum: unde per- fpieuum eft, bonum illud natura prins efte lege, qvæ il lud præcipiat.