INDHOLD
3 4 6 8 11 12 14
FORORD OVERBLIK SAMARBEJDE FREMMER MENNESKERETTIGHEDERNE
RÅDGIVNING AF MYNDIGHEDER OG ANDRE UDBREDELSE AF MENNESKERETTIGHEDERNE
INTERNATIONAL R APPORTERING
FOKUS P Å JUSTITSOMR
ÅDET
MENNESKERET I FOKUS
Beretning til Inatsisartut 2 017
Redaktion: Jonas Christ offersen (ansvh.), Christ
offer Badse, Lise Garkier Hendriksen
og Mandana Zarrehpar var
Oversættelse til gr ønlandsk: Hans Møller og Juno Berthelsen
Grafisk design: Hedda Bank Tryk : Toptr yk Grafisk Aps
Fot os: Matias Røjle Bruun, Lise Garkier Hendriksen og Mandana Zarr
ehparvar
ISBN: 978 -8 7-93605 -33 -6
eISBN: 978 -8 7-93605 -32 -9
© 20 18 Institut for Mennesk
erettigheder
National Mennesker ettighedsinstitution i Grønland
Wilders Plads 8K · 1403 Københa vn K · Telef
on 3269 8888 ·mennesk eret.dk
Institut for Mennesk erettigheders publikationer kan frit cit
eres med ty delig angivelse
af kilden.
Vi tilstræber , at vores udgivelser bliver så tilgængelige som muligt. Vi bruger fx
stor e typer, k
orte linjer , få orddelinger
, løs bagkant og stærke k ontrast er. Vi arbejder
på at få flere tilgængelige pdf
’er. Læs om tilgængelighed påmennesk eret.dk/
tilgaengelighed
MENNESKERET
I FOKUS
BERETNING TIL INATSISAR TUT
2017
IMARISAI
3 4 6 8 12 13 16
SIULEQUT
TAKUSSUTISSIAQ
SULEQATIGIINNERMI INUIT PISINNAATITAAFFII SIUARSARNEQARPUT
OQARTUSSANUT ALLANULLU SIUNNERSUISARNEQ INUIT PISINNAATITAAFFIINIK SIARUAANEQ
NUNAT TAMAT AKORNANNI NALUNAARUSIAT INATSISILERINEQ SAMMILLUGU
INUIT PISINNAATAAFFII SALLIUTILLUGIT 2017-imi Inatsisartunut nalunaarut
Aaqqissuisut: Jonas Christoffersen (akisussaasoq), Christoffer Badse, Lise Garkier Hendriksen aamma Mandana Zarrehparvar.
Kalaallisuunngortitsisoq: Hans Møller aamma Juno Berthelsen Isikkulersuisoq: Hedda Bank
Naqitsisoq: Toptryk Grafisk Aps
Assit: Matias Røjle Bruun, Lise Garkier Hendriksen aamma Mandana Zarrehparvar
ISBN: 978-87-93605-33-6 eISBN: 978-87-93605-32-9
© 2018 Inuit Pisinnaatitaaffiinut Institutti
Naalagaaffiata Inuit Pisinnaatitaaffiinut Ingerlatsivia
Wilders Plads 8K · 1403 København K · Telefon 3269 8888 · menneskeret.dk
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituttip saqqummersitai tamanit issuarneqarsinnaapput sumit issuarneqarnersut erseqqissumik nalunaarlugu.
Saqqummersitatta paasiuminartuunissaat sapinngisamik anguniartarparput.
Assersuutigalugu naqinnerit angisuut atortarpavut, titarnerit naatsut, oqaaseqatigiit
INUIT PISINNAATAAFFII SALLIUTILLUGIT
2017-IMI INATSISARTUNUT NALUNAARUT
INDHOLD
3 4 6 8 11 12 14
FORORD OVERBLIK SAMARBEJDE FREMMER MENNESKERETTIGHEDERNE
RÅDGIVNING AF MYNDIGHEDER OG ANDRE UDBREDELSE AF MENNESKERETTIGHEDERNE
INTERNATIONAL R APPORTERING
FOKUS P Å JUSTITSOMR
ÅDET
MENNESKERET I FOKUS
Beretning til Inatsisartut 2 017
Redaktion: Jonas Christ offersen (ansvh.), Christ
offer Badse, Lise Garkier Hendriksen
og Mandana Zarrehpar var
Oversættelse til gr ønlandsk: Hans Møller og Juno Berthelsen
Grafisk design: Hedda Bank Tryk : Toptr yk Grafisk Aps
Fot os: Matias Røjle Bruun, Lise Garkier Hendriksen og Mandana Zarr
ehparvar
ISBN: 978 -8 7-93605 -33 -6
eISBN: 978 -8 7-93605 -32 -9
© 20 18 Institut for Mennesk
erettigheder
National Mennesker ettighedsinstitution i Grønland
Wilders Plads 8K · 1403 Københa vn K · Telef
on 3269 8888 ·mennesk eret.dk
Institut for Mennesk erettigheders publikationer kan frit cit
eres med ty delig angivelse
af kilden.
Vi tilstræber , at vores udgivelser bliver så tilgængelige som muligt. Vi bruger fx
stor e typer, k
orte linjer , få orddelinger
, løs bagkant og stærke k ontrast er. Vi arbejder
på at få flere tilgængelige pdf
’er. Læs om tilgængelighed påmennesk eret.dk/
tilgaengelighed
MENNESKERET
I FOKUS
BERETNING TIL INATSISAR TUT
2017
IMARISAI
3 4 6 8 12 13 16
SIULEQUT
TAKUSSUTISSIAQ
SULEQATIGIINNERMI INUIT PISINNAATITAAFFII SIUARSARNEQARPUT
OQARTUSSANUT ALLANULLU SIUNNERSUISARNEQ INUIT PISINNAATITAAFFIINIK SIARUAANEQ
NUNAT TAMAT AKORNANNI NALUNAARUSIAT INATSISILERINEQ SAMMILLUGU
INUIT PISINNAATAAFFII SALLIUTILLUGIT 2017-imi Inatsisartunut nalunaarut
Aaqqissuisut: Jonas Christoffersen (akisussaasoq), Christoffer Badse, Lise Garkier Hendriksen aamma Mandana Zarrehparvar.
Kalaallisuunngortitsisoq: Hans Møller aamma Juno Berthelsen Isikkulersuisoq: Hedda Bank
Naqitsisoq: Toptryk Grafisk Aps
Assit: Matias Røjle Bruun, Lise Garkier Hendriksen aamma Mandana Zarrehparvar
ISBN: 978-87-93605-33-6 eISBN: 978-87-93605-32-9
© 2018 Inuit Pisinnaatitaaffiinut Institutti
Naalagaaffiata Inuit Pisinnaatitaaffiinut Ingerlatsivia
Wilders Plads 8K · 1403 København K · Telefon 3269 8888 · menneskeret.dk
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituttip saqqummersitai tamanit issuarneqarsinnaapput sumit issuarneqarnersut erseqqissumik nalunaarlugu.
Saqqummersitatta paasiuminartuunissaat sapinngisamik anguniartarparput.
Assersuutigalugu naqinnerit angisuut atortarpavut, titarnerit naatsut, oqaaseqatigiit ikittut, allatap naanerisa killingi assigiinngisitaartut aamma sinaakkusikkat
erseqqarissut. Pdf-it amerlanerit pissarsiarineqarsinnaaneri sulissutigaarput.
Paasiuminarsaaneq annerusumik atuaruk uani www.menneskeret.dk/tilgaengelighed
INUIT PISINNAATAAFFII SALLIUTILLUGIT
2017-IMI INATSISARTUNUT NALUNAARUT
INSTITUTTET ENGLISH SUMMARY
Mennesker ettigheder findes i grundloven og i en r
ække int er-
nationale kon ventioner, som Danmark og Gr
ønland har valgt at
være bundet af . Mennesker
ettigheder er for eksempel ytringsfrihed,
rett en til en retfær
dig rett ergang og princippet om, at alle er lige f or
loven. Det er også r etten til uddannelse, til sundhed og til at ha
ve et
sted at bo.
Det er Institut for Mennesk erettigheders opga
ve at fremme
mennesker ettighederne og holde øje med, hvor
dan menneske-
rettighederne gennemf øres i Gr
ønland. Instituttet har siden maj
20 14 været national mennesk
erettighedsinstitution i Gr ønland.
Vi rådgiver derf or Naalakkersuisut, Inatsisartut og rigsm
yndig-
hederne om mennesker ettigheder, f
or eksempel ved at vurder e,
om forslag til n y lovgivning le
ver op til mennesker ettighederne.
Vi rapport erer også om mennesk
eretlige f orhold til internationale
organisationer som f or eksempel FN.
En vigtig del af vores arbejde består i at samarbejde med gr øn-
landske institutioner og or ganisationer, primært Gr
ønlands Råd
for Mennesk e rettigheder
. Målet med vores arbejde er at f orankr
e
viden om mennesker ettigheder i det grønlandsk
e samfund, så
grønlandsk e institutioner i fremtiden kan o
vertage monitor eringen af
mennesker ettighedssituationen i landet.
Instituttet skal h vert år afgive en ber
etning til Inatsisartut om vores
virksomhed samt udviklingen i mennesker ettighederne i Grønland.
Vi afgiver også en ber etning til Folk
etinget hvert år , hvor vi beskriver
vores arbejde i Danmark og int ernationalt samt kort omtaler vor
es
arbejde i Grønland. Se mer e påmennesker
et.dk/beretning.
The Danish Institute f or Human Rights has
since Ma y 20
14 functioned as the National
Human Rights Institution for Gr eenland. In
accor dance with the mandat e, we are obligat
ed
to submit an annual r eport on our activities to
Inatsisartut, the Parliament of Gr eenland. This
annual report c overs 2
017 .
We c ooperat
e with a number of authorities and
civil society organisations in Gr eenland and in
particular with the Human Rights Council of
Greenland and MIO , the National Advocacy f
or
Children
’s Rights, on pr omoting and prot
ecting
human rights in Greenland.
In 20 17 we have, among other things,
conduct ed the foll
owing activities in Gr eenland:
Public consultation memos and advic e to
authorities etc.:
• C onsidered 18 it
ems of draft legislation with
human rights rele vance
• Pr ovided tr aining on monitoring and r
eporting
for civil society or ganisations working with the
rights of the child
• Lectur ed on human rights for students at
Ilisimatusarfik, the University of Greenland
• C onducted workshop f
or members of the
LGBT Qaamaneq (lesbian, ga y, bisexual and
transgender people’
s organisation)
• Host ed ‘human rights kaffemiks’ in Sisimiut
and Nuuk in cooper ation with the Human
Rights Council of Gr eenland, MIO and the
Association of Greenland’
s Children
• C onducted public hearing on the rights
of persons with disability in Sisimiut in
cooper ation with the Human Rights Council
of Greenland
• P articipated in the OPC
AT delegation
’s
inspection of the psychiatric war d A1 at Queen
Ingrid’s Hospital, Nuuk International r eporting:
• Submitt ed parallel r
eport to the UN
Committ ee on the Rights of the Child
Activities t o promot
e the right of the child:
• C onducted a human rights
-based analysis
and revie w of existing curricula and published
studies regar ding Illiniarfissuaq – Institute
for E ducation, University of Greenland. The
analysis was c onducted in c
ooperation with
MIO Activities t o promot
e rule of law in the judicial
syst em:
• Initiat ed a study on the use of interpr
eters in
Greenland’
s judicial syst em in cooper
ation with Ilisimatusarfik, the University of
Greenland
• Made a pr esentation at a hearing held in
Folk etinget, the Danish Parliament, r
egarding
the conditions f or accessing justic
e in
Greenland. The pr esentation focussed on
Danish authorities’ responsibility f or ensuring
up-t o-dat e legislation
• T rained cadets at Gr eenland’s P
olice School
on human rights and prohibition against
tortur e, inhuman and degrading tr
eatment
• P articipated in the C
ouncil for Gr eenland’s
Justice Sect or’s thematic meeting on sexual
abuse of children
INSTITUTTET
PILLUGU NAATSUMIK ENGLISH SUMMARY
Inuit pisinnaatitaaffi tunngaviusumik inatsimmi aamma nunat tamat akornanni isumaqatigiissutini Danmarkip aamma Kalaallit Nunaata malissallugit toqqagaanni allassimapput. Inuit pisinnaatitaaffii assersuutigalugu tassaapput killiligaanani oqaaseqarsinnaaneq, naapertuilluartumik eqqartuunneqarsinnaatitaaneq aamma kikkut tamarmik inatsisini naligiinnerat pillugu tunngavik.
Aamma tassaapput ilinniagaqarnissamut, peqqissuunissamut inigisaqarnissamut pisinnaatitaaneq.
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituttip suliassaraa inuit pisinnaatitaaffiisa siuarsarnissaat aamma inuit pisinnaatitaaffii Kalaallit Nunaanni qanoq ingerlanneqarnersut nakkutigissallugu. Institutti
maji 2014-imiit Kalaallit Nunaanni nuna tamakkerlugu inuit pisinnaatitaaffinut instituttiuvoq.
Taamaammat Naalakkersuisunut, Inatsisartunut naalagaaffimmilu oqartussanut inuit pisinnaatitaaffii pillugit siunnersuisarpugut, assersuutigalugu inatsisissatut siunnersuutini nutaani inuit pisinnaatitaaffii malinneqarnersut nalilersuinikkut.
Aamma inuit pisinnaatitaaffiini pissutsit pillugit nunat tamat akornanni suleqatigiffiinnut assersuutigalugu FN-imut nalunaarusiortarpugut.
Suliassatta ilagaa Kalaallit Nunaanni sulisoqarfinnik kattuffinnillu suleqateqarneq, pingaartumik Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinnik. Sulinitsinni anguniagaavoq Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiinni inuit
pisinnaatitaaffii pillugit ilisimasat atorneqarnissaat, taamaalilluni Kalaallit Nunaanni sulisoqarfiit siunissami namminneq nunami inuit pisinnaatitaaffiini pissutsinik misissuisinnaaniassammata.
Institutti Kalaallit Nunaanni ingerlatsinitsinnik aamma inuit pisinnaatitaaffisa ineriartornerannik Inatsisartunut nalunaaruteqartussaavoq. Aamma Folketingimut
nalunaaruteqartarpugut, tassani Danmarkimi nunallu tamat akornanni sulinerput allaaserisarparput Kalaallit Nunaannilu sulinerput naatsumik allaaserisarlugu. Uani annertunerusumik
The Danish Institute for Human Rights has since May 2014 functioned as the National Human Rights Institution for Greenland. In accordance with the mandate, we are obligated to submit an annual report on our activities to Inatsisartut, the Parliament of Greenland. This annual report covers 2017.
We cooperate with a number of authorities and civil society organisations in Greenland and in particular with the Human Rights Council of Greenland and MIO, the National Advocacy for Children’s Rights, on promoting and protecting human rights in Greenland.
In 2017 we have, among other things,
conducted the following activities in Greenland:
Public consultation memos and advice to authorities etc.:
• Considered 18 items of draft legislation with human rights relevance
• Provided training on monitoring and reporting for civil society organisations working with the rights of the child
• Lectured on human rights for students at Ilisimatusarfik, the University of Greenland
• Conducted workshop for members of the LGBT Qaamaneq (lesbian, gay, bisexual and transgender people’s organisation)
• Hosted ‘human rights kaffemiks’ in Sisimiut and Nuuk in cooperation with the Human Rights Council of Greenland, MIO and the Association of Greenland’s Children
• Conducted public hearing on the rights of persons with disability in Sisimiut in cooperation with the Human Rights Council of Greenland
• Participated in the OPCAT delegation’s inspection of the psychiatric ward A1 at Queen Ingrid’s Hospital, Nuuk
International reporting:
• Submitted parallel report to the UN Committee on the Rights of the Child Activities to promote the right of the child:
• Conducted a human rights-based analysis and review of existing curricula and published studies regarding Illiniarfissuaq – Institute for Education, University of Greenland. The analysis was conducted in cooperation with MIO
Activities to promote rule of law in the judicial system:
• Initiated a study on the use of interpreters in Greenland’s judicial system in cooperation with Ilisimatusarfik, the University of Greenland
• Made a presentation at a hearing held in Folketinget, the Danish Parliament, regarding the conditions for accessing justice in
Greenland. The presentation focussed on Danish authorities’ responsibility for ensuring up-to-date legislation
• Trained cadets at Greenland’s Police School on human rights and prohibition against torture, inhuman and degrading treatment
• Participated in the Council for Greenland’s Justice Sector’s thematic meeting on sexual abuse of children
KORT OM
INSTITUTTET ENGLISH SUMMARY
Menneskerettigheder findes i grundloven og i en række inter- nationale konventioner, som Danmark og Grønland har valgt at være bundet af. Menneskerettigheder er for eksempel ytringsfrihed, retten til en retfærdig rettergang og princippet om, at alle er lige for loven. Det er også retten til uddannelse, til sundhed og til at have et sted at bo.
Det er Institut for Menneskerettigheders opgave at fremme menneskerettighederne og holde øje med, hvordan menneske- rettighederne gennemføres i Grønland. Instituttet har siden maj 2014 været national menneskerettighedsinstitution i Grønland.
Vi rådgiver derfor Naalakkersuisut, Inatsisartut og rigsmyndig- hederne om menneskerettigheder, for eksempel ved at vurdere, om forslag til ny lovgivning lever op til menneskerettighederne.
Vi rapporterer også om menneskeretlige forhold til internationale organisationer som for eksempel FN.
En vigtig del af vores arbejde består i at samarbejde med grøn- landske institutioner og organisationer, primært Grønlands Råd for Menneske rettigheder. Målet med vores arbejde er at forankre viden om menneskerettigheder i det grønlandske samfund, så grønlandske institutioner i fremtiden kan overtage monitoreringen af menneskerettighedssituationen i landet.
Instituttet skal hvert år afgive en beretning til Inatsisartut om vores virksomhed samt udviklingen i menneskerettighederne i Grønland.
Vi afgiver også en beretning til Folketinget hvert år, hvor vi beskriver vores arbejde i Danmark og internationalt samt kort omtaler vores arbejde i Grønland. Se mere påmenneskeret.dk/beretning.
The Danish Institute for Human Rights has since May 2014 functioned as the National Human Rights Institution for Greenland. In accordance with the mandate, we are obligated to submit an annual report on our activities to Inatsisartut, the Parliament of Greenland. This annual report covers 2017.
We cooperate with a number of authorities and civil society organisations in Greenland and in particular with the Human Rights Council of Greenland and MIO, the National Advocacy for Children’s Rights, on promoting and protecting human rights in Greenland.
In 2017 we have, among other things,
conducted the following activities in Greenland:
Public consultation memos and advice to authorities etc.:
• Considered 18 items of draft legislation with human rights relevance
• Provided training on monitoring and reporting for civil society organisations working with the rights of the child
• Lectured on human rights for students at Ilisimatusarfik, the University of Greenland
• Conducted workshop for members of the LGBT Qaamaneq (lesbian, gay, bisexual and transgender people’s organisation)
• Hosted ‘human rights kaffemiks’ in Sisimiut and Nuuk in cooperation with the Human Rights Council of Greenland, MIO and the Association of Greenland’s Children
• Conducted public hearing on the rights of persons with disability in Sisimiut in cooperation with the Human Rights Council of Greenland
• Participated in the OPCAT delegation’s inspection of the psychiatric ward A1 at Queen Ingrid’s Hospital, Nuuk
International reporting:
• Submitted parallel report to the UN Committee on the Rights of the Child Activities to promote the right of the child:
• Conducted a human rights-based analysis and review of existing curricula and published studies regarding Illiniarfissuaq – Institute for Education, University of Greenland. The analysis was conducted in cooperation with MIO
Activities to promote rule of law in the judicial system:
• Initiated a study on the use of interpreters in Greenland’s judicial system in cooperation with Ilisimatusarfik, the University of Greenland
• Made a presentation at a hearing held in Folketinget, the Danish Parliament, regarding the conditions for accessing justice in
Greenland. The presentation focussed on Danish authorities’ responsibility for ensuring up-to-date legislation
• Trained cadets at Greenland’s Police School on human rights and prohibition against torture, inhuman and degrading treatment
• Participated in the Council for Greenland’s Justice Sector’s thematic meeting on sexual abuse of children
INSTITUTTET PILLUGU NA ATSUMIK
ENGLISH SUMMARY
Inuit pisinnaatitaaffi tunngaviusumik inatsimmi aamma nunat tamat
akornanni isumaqatigiissutini Danmarkip aamma K alaallit Nunaata
malissallugit toqqagaanni allassimapput. Inuit pisinnaatitaaffii assersuutigalugu tassaapput killiligaanani oqaaseqarsinnaaneq,
naapertuilluartumik eqqartuunneqarsinnaatitaaneq aamma
kikkut tamarmik inatsisini naligiinnerat pillugu tunnga vik.
Aamma tassaapput ilinniagaqarnissamut, peqqissuunissamut
inigisaqarnissamut pisinnaatitaaneq. Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituttip suliassaraa inuit pisinnaatitaaffiisa siuarsarnissaat aamma inuit pisinnaatitaaffii Kalaallit Nunaanni qanoq ingerlanneqarnersut nakkutigissallugu. Institutti
maji 20 14-imiit Kalaallit Nunaanni nuna tamakk
erlugu inuit
pisinnaatitaaffinut instituttiuvoq.
Taamaammat Naalakk ersuisunut, Inatsisartunut naalagaaffimmilu
oqartussanut inuit pisinnaatitaaffii pillugit siunnersuisarpugut, assersuutigalugu inatsisissatut siunnersuutini nutaani inuit
pisinnaatitaaffii malinneqarnersut nalilersuinikkut. Aamma inuit pisinnaatitaaffiini pissutsit pillugit nunat tamat
akornanni suleqatigiffiinnut assersuutigalugu FN-imut nalunaarusiortarpugut.
Suliassatta ilagaa Kalaallit Nunaanni sulisoqarfinnik kattuffinnillu
suleqateqarneq, pingaartumik K alaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinnik. Sulinitsinni
anguniagaavoq K alaallit Nunaanni inuiaqatigiinni inuit
pisinnaatitaaffii pillugit ilisimasat atorneqarnissaat, taamaalilluni
Kalaallit Nunaanni sulisoqarfiit siunissami namminneq nunami inuit pisinnaatitaaffiini pissutsinik misissuisinnaaniassammata.
Institutti Kalaallit Nunaanni ingerlatsinitsinnik aamma inuit pisinnaatitaaffisa ineriartorner
annik Inatsisartunut
nalunaaruteqartussaa voq. Aamma Folk
etingimut
nalunaaruteqartarpugut, tassani Danmarkimi nunallu tamat
akornanni sulinerput allaaserisarparput K alaallit Nunaannilu
sulinerput naatsumik allaaserisarlugu. Uani annertunerusumik
atuarit mennesker et.dk/beretning.
The Danish Institute f or Human Rights has
since Ma y 20
14 functioned as the National
Human Rights Institution for Gr eenland. In
accor dance with the mandat e, we are obligat
ed
to submit an annual r eport on our activities to
Inatsisartut, the Parliament of Gr eenland. This
annual report c overs 2
017 .
We c ooperat
e with a number of authorities and
civil society organisations in Gr eenland and in
particular with the Human Rights Council of
Greenland and MIO , the National Advocacy f
or
Children
’s Rights, on pr omoting and prot
ecting
human rights in Greenland.
In 20 17 we have, among other things,
conduct ed the foll
owing activities in Gr eenland:
Public consultation memos and advic e to
authorities etc.:
• C onsidered 18 it
ems of draft legislation with
human rights rele vance
• Pr ovided tr aining on monitoring and r
eporting
for civil society or ganisations working with the
rights of the child
• Lectur ed on human rights for students at
Ilisimatusarfik, the University of Greenland
• C onducted workshop f
or members of the
LGBT Qaamaneq (lesbian, ga y, bisexual and
transgender people’
s organisation)
• Host ed ‘human rights kaffemiks’ in Sisimiut
and Nuuk in cooper ation with the Human
Rights Council of Gr eenland, MIO and the
Association of Greenland’
s Children
• C onducted public hearing on the rights
of persons with disability in Sisimiut in
cooper ation with the Human Rights Council
of Greenland
• P articipated in the OPC
AT delegation
’s
inspection of the psychiatric war d A1 at Queen
Ingrid’s Hospital, Nuuk International r eporting:
• Submitt ed parallel r
eport to the UN
Committ ee on the Rights of the Child
Activities t o promot
e the right of the child:
• C onducted a human rights
-based analysis
and revie w of existing curricula and published
studies regar ding Illiniarfissuaq – Institute
for E ducation, University of Greenland. The
analysis was c onducted in c
ooperation with
MIO Activities t o promot
e rule of law in the judicial
syst em:
• Initiat ed a study on the use of interpr
eters in
Greenland’
s judicial syst em in cooper
ation with Ilisimatusarfik, the University of
Greenland
• Made a pr esentation at a hearing held in
Folk etinget, the Danish Parliament, r
egarding
the conditions f or accessing justic
e in
Greenland. The pr esentation focussed on
Danish authorities’ responsibility f or ensuring
up-t o-dat e legislation
• T rained cadets at Gr eenland’s P
olice School
on human rights and prohibition against
tortur e, inhuman and degrading tr
eatment
• P articipated in the C
ouncil for Gr eenland’s
Justice Sect or’s thematic meeting on sexual
abuse of children
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituttip Inatsisartunut nalunaarutaani Kalaallit Nunaanni inuit
pisinnaatitaaffiisa siuarsarnissaannik
illersorneqarnissaannillu instituttip 2017-imi suliniuteqarnera takussutissiorneqarpoq.
2017-imi pingaartumik sammivagut nalunaarusiami ”Kalaallit Nunaanni inuit
pisinnaatitaaffii – 2016-imi killiffik” inassuteqaatit ingerlateqqinneqarneri. Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu oqartussat, ataatsimut inuit pisinnaatitaaffiisa qulakkeerneqarnissaannik akisussaaffeqarput, inassuteqaatillu Kalaallit Nunaanni innuttaasut pisinnaatitaaffiisa illersorneqarnerisa pitsanngorsarnissaannut takussutissaapput pingaaruteqartut, tassani Kalaallit Nunaanni innuttaasut pisinnaatitaaffiisa illersorneqarnerat annertusarniarlugu
sumi iliuuseqartoqassanersoq inassuteqaatigineqartarluni.
Meeqqat atuarfinni, ilinniartitsisut akornanni ilinniartitsisunngorniarfimmilu pisinnaatitaaffiisa ilisimaneqarnissaat annertusarniarlugu
Meeqqat pisinnaatitaaffiinut sullissivimmik MIO-mik suleqateqarluarnerput 2017- imi ingerlateqqipparput. Ukioq manna sammisarput pingaartumik Ilinniartitsinermik Ilisimatusarfimmut – Ilisimatusarfik – tunngavoq, tassani ilinniartitsisunngorniarfimmi inuit
pisinnaatitaaffiisa inissisimanerat nalilersorlutigu.
Aamma meeqqanik kinguuaassiuutitigut atornerluisarneq pillugu sammisaqarluni Tasiilami ataatsimiinnermi Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivik pillugu Siunnersuisoqatigiinnit ingerlanneqartumi 2017-imi peqataavugut.
SIULEQUT
Kalaallit Nunaanni nuna tamakkerlugu inuit pisinnaatitaaffiinut instituttitut ilaatigut inuit pisinnaatitaaffiisa oqartussani innuttaasullu kattuffiini siaruarneqarnissaat suliassaraarput.
Ilaatigut taamaaliorpugut Kalaallit Nunaanni innuttaasuni ingerlatsisunut arlaleriarluta saqqummiinikkut assersuutigalugulu politiinik ilinniartitsinikkut.
Tassunga peqatigitillugu tusarniaanerni oqartussanut akissuteqartarpugut.
Tusarniaanerni akissutini inatsisissatut missingiutini nutaani inuit pisinnaatitaaffii pillugit Naalakkersuisunut, Inatsisartunut naalagaaffimmilu oqartussanut
pisariaqartillugu nalersuisarpugut. 2017- imi ilaatigut innarluutilinnik illersuisoqarfik pilersinneqarmat aamma inunnut
innarluuteqartunut ikiorsiisarneq pillugu inatsisissatut siunnersuummut missingiut tusarniutigineqarmat innarluutilinnik sullissineq pillugu tusarniaanerni akissuteqarpugut.
Naggasiullugu minnerunngitsumilli FN- imi Meeqqat pillugit Komitemut Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit suleqatigalugit 2017- imi allagaqarpugut, isumaqatigiissutillu Kalaallit Nunaanni ingerlanneqarnerannik inuit pisinnaatitaaffii pillugit nalilersuinerput saqqummiullutigu.
Atuarluarina.
Jonas Christoffersen Dorthe Elise Svinth
Pisortaq Siulersuisut siulittaasuat
4 INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2017
Kalaallit Nunaanni nuna tamakkerlugu inuit pisinnaatitaaffiinut institutitut 2017-imi ilaatigut ukuninnga ingerlataqarpugut:
Tusarniaanerni akissuteqarneq, oqartussanut innuttaasunullu siunnersuineq:
• Inuit pisinnaatitaaffiinut tunngasuni inatsisissatut siunnersuutinut nassuiaatissanullu missingiutit pillugit tusarniaanerit 18-it suliaraagut.
• Kalaalli Nunaanni meeqqat pillugit suleqatigiiffinnut inuit pisinnaatitaaffii pillugit misissuineq pillugu saqqummiinerit nalunaarusiornerillu.
• LGBT Qaamaneq-mi ilaasortanik
(arnaqatimoortartut, anguteqatimoortartut, angutinik arnanillu atoqateqartartut aamma angutaallutillu arnaasut nuna tamakkerlugu peqatigiiffianni) Ilisimartusarfimmilu ilinniartunut inuit pisinnaatitaaffii pillugit ilinniartitsineq.
• Sisimiuni Nuummilu Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit, MIO aamma Peqatigiiffik Kalaallit Meerartai suleqatilugit inuit pisinnaatitaaffii pillugit kaffisortitsilluni saqqummiivugut.
• Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Kalaallit Nunaanni Siunnersuisoqatigiit suleqatigalugit inuit innarluutillit pisinnaatitaaffii pillugit Sisimiuni innuttaasunik ataatsimiititsivugut.
• Dronning Ingridip Napparsimavissuani tarnit pillugit immikkoortortaqarfimmi A1-imi Inatsisartut Ombudsmandiat peqatigalugu misissuilluni pulaarnermi peqataavugut.
Nunat tamat akornanni nalunaaruteqarneq:
• Meeqqat pisinnaatitaaffii pillugit FN- imi Komitemut Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit
tapersiiffigisaannik nalunaaruteqarpugut.
Nalunaarusiaq isumaqatigiissut naapertorlugu Danmarkip aamma Kalaallit Nunaata nunat tamat akornanni pisussaaffimminnik qanoq ingerlatsinerannik FN-ip ingerlaavartumik misissuisarneranut ilaavoq.
Meeqqat pisinnaatitaaffii siuarsarniarlugit suliniutit:
• Ilinniarnermik aqqiissuussinermik atuuttumik misissueqqissaarneq aamma Ilinniarfissuarmik, Ilinniartitsinermik Ilisiartusarfimmik
Ilisimatusarfimmi misissuinernik atuuttunik eqikkaaneq. Misissuineq MIO suleqatigalugu ingerlanneqarpoq.
Eqqartuussivinni inatsisitigut innarlitsaaliugaanerup siuarsarnissaanut suliniutit:
• Kalaallit Nunaanni eqqartuussivimmi nutserisarneq pillugu Ilisimatusarfik
suleqatigalugu misissuineq aallartinneqarpoq.
• Eqqartuussiveqarfimmi pissutsit pillugit Folketingip Inatsiseqarnermut Ataatsimiititaliaata aamma Kalaallit Nunaat pillugu Ataatsimiititaliaata tusarniaanerannut atatillugu saqqummiineq. Immikkoortumi ullutsinnut naleqquttumik inatsisaqarissaanik Damarkimi oqartussat isumagissagaat Insituttip saqqummiinvermini sammivaa.
• Inuit pisinnaatitaaffii aamma naalliutsitsinissamik inerteqquteqarneq aamma nakkarsaalluni iliuuseqartarneq pillugit Kalaallit Nunaanni Politiinngorniarfimmi ilinniartitsineq
• Kalaallit Nunaanni Eqqartuussiveqarfik pillugu Siunnersuisoqatigiit meeqqanik kinguaassiuutitigut atornerluisarneq pillugu Tasiilami sammisaqarluni ataatsimiinnerani peqataaneq.
TAKUSSUTISSIAQ
KALAALLIT NUNAANNI INUIT PISINNAATITAAFFIINI
AJORNARTORSIUTIT ANNERTUNERSAAT
• Meeqqat pisinnaatitaaffiinik sullissiviup MIO-p aamma Nakkutilliisoqarfiup immikkoortumi kommunini nunaqarfinni nakkutiliisup nalunaarusiaanni uparuarneqarpoq meeqqat pillugit sulianik kommunit suliarinnittarnerat annertoorujussuarmik suli ajortorsiorfiusoq.
• Inuit angerlarsimaffeqarnngitsut
amerleriarput, 2010-mi inuit 600 missaaniittut 2018-imi inuit 878-iulerlutik.
KALAALLIT NUNAANNI INUIT
PISINNATITAAFFIINI SIUARIARNEQ
• Innarluutilinnik illersuisoqarfeqalerneratigut inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiinik
pitsanngorsaaqataasinnaasumik illersuisoqarfeqalerput.
• Iniissinerit pillugit suliani meeqqat inatsisitigut innarlutsaaliugaanerat aamma kommunit suliassanik
suliarinnittarnerannik paaqqinnittarnermillu nakkutilliineq inatsimmik allannguinikkut pitsanngorsarneqarput.
• Naalakkersuisut Danmarkimilu
naalakkersuisut eqqartuussiveqarnermi pissutsit sammilernikuuaat, tassunga ilanngullugu Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu oqartussat akisussaasut akornanni suleqatigiinneq.
Inuit Pisinnatitaaffii Saaliutillugit Assit: Matias Røjle Bruun.
6 INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2017
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Institutti Kalaallit Nunaanni inuit pisinnaatitaaffiisa siuarsarnissaat malinneqarnissaallu siunertaralugu
Kalaallit Nunaanni ingerlatsisunik qanimut suleqateqarpoq. Ilaatigut Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinnut, meeqqat pisinnaatitaaffiinut sullissivimmut MIO-mut aamma Ilisimatusarfimmut
suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarpugut.
Aamma ingerlatsisunik arlalissuarnik allanik ingerlaavartumik oqaloqateqartarpugut, soorlu Naalakkersuisut, Kalaallit Nunaanni Politiinngorniarfik aamma Kommuneqarfik Sermersooq.
KALAALLIT NUNAANNI INUIT PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit suleqatigaagut pingaaruteqartut. illuatungaani
Siunnersuisoqatigiit Kalaallit Nunaanni pissutsinik ilisimasaqarnerat illuatungaanilu uagut inuit pisinnaatitaaffiinik ilisimasaqarnerput Kalaallit Nunaanni inuit pisinnaatitaaffiinik siammaaniarnermi pissutsinik imminnut pitsaasumik sunneeqatigiissitsisarputa.
Siunnersuisoqatigiinnik 2017-imi
oqaloqateqrnerit instituttip pingaartippai, siunnersuisoqatigiit ataatsimiinnerini marlunni aamma ataatsimiinnerit akornanni siunnersuisoqatigiit siulittaasoqarfianik oqaloqateqartarnerit. Oqaloqatigiinnerni sammisat arlallit sammineqarput, tassunga ilanngullugit aningaasatigut, inuit atugaatigut kulturikkullu pisinnaatitaaffiit aamma
nungusaataanngitsumik ineriartornermut FN-ip nunarsuarmi anguniagai. Tamassuma saniatigut nalunaarusiami ”Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii – 2016-imi killffik” ataatsimut inassuteqaatitta ingerlateqqinnissaanni suleqatigiippugut. Nalunaarusiaq danskisut kalaallisullu uani takuneqarsinnaavoq:
menneskeret.dk/udgivelser/
menneskerettigheder-groenland-status-2016.
FN’IMI INNARLUUTILLIT PILLUGIT ISUMAQATIGIISSUT
Institutti Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit peqatigalugit FN-imi Innarluutillit pillugit Isumaqatigiissutip piviusunngortinneqarnerata siuarsarnissaanut nakkutiginninnissamullu Naalakkersuisunit toqqarneqarpoq. Tassani sulinitta ilaatut Institutti siunnersuisoqatigiillu Isumaginninnermut, Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Inatsisinillu
Atuutsitsinermut Naalakkuisoqarfik
suleqatigalugu inuit innarluutillit kattuffiillu taakkununnga sinniisuusut, isumaqatigiissutip piviusunngortinneranik nakkutilliinermi peqataatinnissaat 2017-imi aallartippaat.
SIUNNERSUISOQATIGIIT IMMINNUT NALILERNERAT
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Siunnersuisoqatigiit sulinertik 2017-imi upernaakkut nalilersorpaat. Instituttip tassunga atatillugu oqaatigaa, siunnersuisoqatigiit sumulluunniit attuumassuteqanngitsumik allatseqarfeqarnissamik pisariaqartitsisut, aamma Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
SULEQATIGIINNERMI INUIT
PISINNAATITAAFFII SIUARSARNEQARPUT
pillugit Siunnersuisoqatigiit pillugit inatsit malillugu siunnersuisoqatigiit suliassaannik nalileeqqinnissamik pisariaqartitsisoqartoq.
Siunnersuisoqatigiit sulinerat piumassutsimik sulinermik tunngaveqarpoq, taamaalillunilu suliassaminik ingerlatsinissaat
ilimagineqarsinnaanani.
MEEQQAT PISINNAATITAAFFIINUT SULLISSIVIK MIO
MIO ukiuni arlalinni pitsaasumik suleqatigaarput, tassani meeqqat atuarfimmi pisinnatitaaffii immikkut sammineqarput.
ILINNIARTITSISUTUT SULINEQ AAMMA KALAALLIT NUNAANNI MEEQQAT PISINNAATITAAFFII
MIO suleqatigalugu ilinniarnermik aaqqissuussinermik atuuttumik
misissueqqissaarpugut aamma Ilisimatusarfimmi Ilinniarfissuarmik, Ilinniartitsinermik
Ilisimatusarfimmik misissuinernik atuuttunik eqikkaalluta. Misissueqqissaarneq
ilisimatusarfiup inuit pisinnaatitaaffiisa meeqqallu pisinnaatitaaffiisa Kalaallit
Nunaanni ilinniartitsisunngorniarfimmi qanoq ilanngussisinnaaneranik ilinniartitsinerullu qanoq annertusarneqarsinnaaneranik inassuteqaatinik imaqarpoq. Immikkoortumi tassani ilinniartitsisunngorniarnermi suliniutit annertusarnissaat oqartussaanermik
perorsarsimanermillu suliassat ilimagineqartutut naammattumik sunniuteqartumik
ingerlassinnaajumallugit ilinniartitsisut
piginnaasaqarnissaasa qulakkeerneqarnissaanut pisariaqarpoq.
ILISIMATUSARFIK
Innuttaasut ataasiakkaat inatsisitigut
innarlitsaaliugaanerat naapertuilluartumillu eqqartuussisoqartarnera pitsanngorsarniarlugit Kalaallit Nunaanni eqqartuussiveqarfimmi nutserisarnermik misissuineq Ilisimatusarfik suleqatigalugu 2017-imi aallartipparput.
Misissuinermi ilaatigut atugassarititat pinerluttulerinermik suliani eqqortumik nutserisoqartarnissaa qulakkeerniarlugu Kalaallit Nunaanni eqqartuussiveqarfiup neqeroorutai misissorneqarput.
Misissuinermi siunertaavoq Kalaallit Nunaanni eqqartuussiveqarfik
pitsanngorsarniarlugu oqartussat suliamut attuumassuteqartut ingerlaavartumik suliniutaannut ilanngunneqarsinnaasunik ilisimasaqalernissaq. Misissuineq 2018-imi ukiakkut saqqummiunneqassaaq aammalu Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinnit aamma Dreyers Fond- imit tapiiffigineqarpoq.
8 INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2017
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Institutti inuit pisinnaatitaafii pillugit Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu oqartussanut sulianut attuumassuteqartunut siunnersuisarpoq.
Ilaatigut taamaaliortarpugut inatsisissatut nalunaarutissatulluunniit siunnersuutit inuit pisinnaatitaaffiini ajornartorsiutinik
imaqaraangata inatsisissatut missingiutit nutaat pillugit tusarniaanermi akissuteqarnikkut.
2017-imi Kalaallit Nunaanni inatsisit nutaat pillugit tusarniaanerit katillugit 18- it suliaraagut, taakkunannga pisuni 13-ini oqaaseqaateqarpugut. Tusarniaanermi akissutit tamarmik (danskisut) uani takuneqarsinnaapput menneskeret,dk/monitorering/hoeringssvar.
Tusarniaanermi akissutit saniatigut
pisortani oqartussanut siunnersuisarpugut, saaffiginnittoqarnerani ataatsimiinnerniluunniit ingerlaavartumik.
Paasivarput instituttip tusarniaanerni akissutini inassuteqaatai tusaaniarneqartartut. Aamma paasivarput inatsisissatut siunnersuutini arlallinni nalunaarusiami ”Kalaallit Nunaanni inuit
pisinnaatitaaffii – 2016-imi killiffik” inassuteqaatit sillimaffigineqartartut.
INUIT INNARLUUTILLIT PISINNAATITAAFFIISA SAMMINEQARNERI
Naalakkersuisut inuit innarluutillit
pisinnaatitaaffii sammilllugit inatsisissatut siunnersuutit marluk 2017-imi saqqummiuppaat.
Inatsisissatut siunnersuummi siullermi innarluutillit illersuisoqarfianik pilersitsinissaq pineqarpoq, aappaanilu inunnut innarluutilinnut tapersiisarneq pineqarluni.
Institutti isumaqarpoq Naalakkersuisut inuit innarluutillit pisinnatitaaffii illersorniarlugit siuarsarniarlugillu samminninnerup
suliniuteqarnerullu annertusarnissaannut suli suliniuteqarnerat pitsaasuusoq.
INNARLUUTILINNIK ILLERSUISOQARFIK Institutti qulliunerusumik isumaqarpoq, inuit innarluutillit immikkut sammillugit siunissami illersuisoqarfeqarnissaq pitsaasuusoq.
Tamanna inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiinik pitsanngorsaaqataasinnaavoq.
Inatsisissatut siunnersuut pillugu tusarniaanermi akissutitsinni ilaatigut inassuteqaatigaarput, innarluutillit illersuisuata suliassanik sunik suliaqarnissaanik ilimaginninneq sukumiinerusumik erseqqissarneqassasoq.
Tamanna illuatungaani innarluutillit illersuisuata illuatungaanilu Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit instituttillu innarluutillit pillugit
isumaqatigiissutip piviusunngortinneqarneranik nakkutilliisussatut toqqarneqartut akornanni suliassanik naleqquttumik agguaanissap qulakkeerneqarnissaanut immikkut
pingaaruteqarpoq. Tassunga peqatigitillugu innarluutillit illersuisuata aamma Sisimiunit innarluutilinnik sullissiviup akornanni suliassat ersarissumik agguarneqarnissaat ujartorparput.
OQARTUSSANUT ALLANULLU
SIUNNERSUISARNEQ
Inassuteqaatit taakku arlaanaalluunniit inatsimmi inaarutaasumi malinneqanngillat.
Innarluutillit illersuisuata kisitsisinik
paasissutissanillu inuinnarnit pissarsisinnaanera pillugu inassuteqaaterput aamma innarluutillit illersuisuata Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinni ilaasortaasariaqarneranik inassuteqaaterput inaarutaasumik inatsimmi akerlianik
malinneqarput.
INUNNUT INNARLUUTILINNUT TAPERSIISARNEQ
Institutti inunnut innarluutilinnut tapersiisarneq pillugu inatsisissatut siunnersuummut arlalinnik allannguutissatut siunnersuuteqarpoq.
Ilaatigut inassuteqaatigaarput inatsimmi siunertaq allanngortinneqassasoq, taamaalilluni allaqqassalluni inuit
innarluutillit inuiaqatigiinni naligiimmik periarfissaqarnissaasa qulakkeerneqarnissaa innarluuteqarnerlu pillugu assigiinngitsitsinissap pinngitsoortinnissaa inatsimmi
siunertaassasoq. Tassunga peqatigitillugu inassuteqaatigaarput inatsisissatut
siunnersuummi ilanngunneqassasoq inuit inaarluutillit allat naligalugit inigisassaminnik namminneq toqqaasinnaanerat inuit
innarluutillit inuttut tunngaviusumik
pisinnaatitaaffigigaat. Nakkutiginnittoq inuk innarluutilik sinnerlugu aalajangiisinnaagaangat inuup nammineq isumaata sapinngisamik mianerineqartarnissaanik tunngavik
ilanngunneqassasoq inassuteqaatigaarput.
Inassuteqaatit taakku inatsisissatut siunnersuummi Inatsisartunut 2017-imi saqqummiunneqartumi sillimaffigineqarput.
Pisinnaatitaaffinnut pitsaasunut ingerlaarneq. Assit: Matias Røjle Bruun
10 INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2017
Tamassuma saniatigut inassuteqaatigaarput ulloq unnuarlu neqeroorutit qulakkiikkat atorneqartarnerat pillugu malittarisassat ersarissut kommunillu nuna tamakkerlugu innarluutilinnik sullissivinnik akeqanngitsumik atuisarnissaat ilanngunneqassasut. Inassuteqaatit taakku inaarutaasumik inatsimmi ajoraluartumik malinneqanngillat.
ISERTITSIVINNI PISSAANERMIK ASSIGIIMMIK ATUISARNEQ
Isertitsivinni pebersparyip atorneqarsinnaaneranik sulisut periarfissinniarlugit pinerluttulerineq pillugu inatsit 2017-imi allanngortinneqarpoq.
Tassunga atatillugu inassuteqaatigaarput Kalaallit Nunaanni pinerluttunik isumaginnittoqarfiup
pebersprayip atorneqartarnera pillugu
malittarisassani sukumiinerusuni pebersprayip pisariaqarneranut qajassuussinissamillu piumasaqaatit erseqqissassagai.
Isertitsivimmiittunut pissaanermik atuisarneq pillugu nalunaarutissamut nutaamut missingiutip tusarniutigineqarnerani akissutitsinni
inassuteqaatigaarput, pisariaqartitsinermik, assigiissitsinissamik nakorsallu
nakkutiginninnissaannik pinerluttulerineq pillugu inatsimmi piumasaqaatit tamanut tunngasut nalunaarummi ilanngunneqassasut, aamma peqqusiniarluni pissaaneq qaqugukkut atorneqarsinnaanersoq itisilerneqassasoq.
Arsuk immap qaavanit isigalugu.
Assit: Matias Røjle Bruun
Aamma inassuteqaatigaarput pissaanermik atuinermi atortut akuerineqartut
tulleriinnilersorneri nalunaarummi ilanngunneqassasoq aamma
isertitsivimmiittut pissaanermik atuineq pillugu naammagittaaliuteqarsinnaanermik ilitsersorneqartassasut.
ISUMASIUTEQATIGIIT ERSARISSUNIK ATUGASSAQARTUT PILUGIT
SIUNNERSUUT
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit Inatsisartut suliniuteqarnerisigut siunnersortimit
avataaneersumit 2016-imi nalilersorneqarput, siunnersuisoqatigiillu nammineq sulinertik 2017-imi nalilersorpaat. Nalilersuinerit taakku tunngavigalugit Naalakkersuisut isumaqarput Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Siunnersuisoqatigiit pillugu Inatsisartut inatsisissaannik nutaamik suliniuteqarnissaq pisariaqartinneqartoq.
Institutti tamanut tunngatillugu isumaqaraluartoq siunnersuisoqatigiit inissisimanerat inatsisissamut nutaamut missingiummi pitsanngortinneqaraluarpoq, tusarniaanermi akissutitsitsinni inatsisissatut missingiummut tunngaviusumik arlalinnik oqaaseqaateqarpugut. Tassani pingaartumik siunnersuisoqatigiit Naalakkersuisunut atannginnera, siunnersuisoqatigiit atuunnerat suliassaallu, ilaasortanik siulittaasumillu toqqaasarneq, siunnersuisoqatigiit
katitigaanerat, ilaasortat piffissaq toqqagaaffiat siunnersuisoqatigiillu nalunaarusiortarnerat pineqarput. Siunnersuisoqatigiit sumulluunniit attuumassuteqanngitsut siunnersuisoqatigiit
suliassaminnik suliarinninnissaannut
siunnersuisoqatigiillu Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituttimi siulersuisunut ilaasortamik
namminneq toqqaasarnissaat pisariaqarpoq.
Missingiummi nutartikkami oqaaseqaatigut amerlanerit sillimaffigineqarput.
OQAATSIT PILUGIT PIUMASAQAATIT IL.IL. IMMIKKUT INUIAASSUSEQ PILLUGU TOQQAANNGITSUMIK PIUMASAQAATAALISSANNGILLAT
”Pisortani atorfiit inuttalerneqarneranni oqaatsit pillugit piumasaqaateqarnissamut aamma kulturimut inooriaatsimullu
piumasaqaateqarnissamut periarfissat” pillugit Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu Aqutsisoqarfik eqqartuussissuserisup nassuiaataanik 2017-imi suliaqartitsivoq.
Tassunga atatillugu ilaatigut
oqaaseqaateqarpugut, nassuiaammi inuit pisinnaatitaaffiini pitsaassutsit arlallit isummerfigineqanngitsut, assersuutigalugu Aningaasaqarnermi, Inuttut Atukkani Kulturimilu Pisinnaatitaaffiit pillugit FN- imi Isumaqatigiissut, Ammip Qalipaataa
Pissutigalugu Assigiinngisitsineq pillugu FN-imi isumaqatigiissut aamma Ammip Qalipaataa Pissutigalugu Assigiinngisitsineq pillugu FN- imi komitemut naammagittaalliuteqarnissamik periarfissaq. Aamma uparuarparput, kalaallit oqaasiinik inooriaasiinillu ilisimasaqarnissamik tunngavik suliffimmut qinnuteqartutut
immikkut inuiaassuseq pillugu unioqqutitsilluni toqqaanngitsumik tunngaviulinnginnissaa pingaaruteqartut.
Inuit pisinnaatitaaffiinik siuariartortitsinermi illersuinermilu pisortat innuttaasullu inuit pisinnaatitaaffiinik ilisimanninnissaat ilisimasaqarnissaallu pisariaqarpoq. Institutti ukioq manna ilaatigut Kalaallit Nunaanni Politiinngorniarfimmi, LBGT Qaamanermi (arnaqatimoortartut, anguteqatimoortartut, angutinik arnanillu atoqateqartartut
aamma angutaallutillu arnaasut nuna tamakkerlugu peqatigiiffianni) ilaasortanut aamma Ilisimatusarfimmi ilinniartunut inuit pisinnaatitaaffii pillugit ilinniartitsivoq.
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit, MIO aamma Peqatigiiffik Kalallit Meerartai suleqatigalugit Sisimiuni Nuummilu marloriarluta
kaffisortitsilluta paasititsiniaavugut.
Kaffisortitsinerit ilumoorsaanngitsumik ingerlanneqarat inuit pisinnaatitaaffii pillugit sammisat inuit peqataasut soqutigisaat oqaluuserilersinnaanikuuagut. Pingaartumik inuit innarluutillit pisinnaatitaaffii,
ilinniagaqarsinnaatitaaneq aamma oqaatsit immikkullu inuiaassuseq pissutigalugit
assigiinngisitsineq soqutigineqartorujussuupput.
INUIT PISINNAATITAAFFIINIK SIARUAANEQ
Nuummi Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit kaffisortitsineq. Assit: Mandana Zarrehparvar
MEEQQAT PILLUGIT FN-IMI ISUMAQATIGIISSUT
Meeqqat pillugit FN-imi Isumaqatigiissutip Danmarkimi, Kalaallit Nunaanni
Savalimmiunilu malinneqarnera Meeqqat pillugit FN-imi kometip 2017-imi misissorpaa.
Misissuinermut atatillugu meeqqat pillugit isumaqatigiissutip malinneqarnera naalagaaffiup nassuiartussaavaa. Aallarnisaataasutut Instituttip Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit suleqatigalugit Kalaallit Nunaanni pissutsit pillugit nalunaarusiaq komitemut 2016-imi nassiuppaa.
Meeqqat pillugit Komite Kalaallit Nunaannut arlalinnik inassuteqaateqarpoq. Inassuteqaatini pingaarnerni pineqarput meeqqat
sumiginnaanermut atornerluinermullu illersorniarlugit Kalaallit Nunaata suliniuteqarnissaa. Qulliunerusumik isigalugu komite Kalaallit Nunaannut
kaammattuivoq kinguaassiuutitigut atuisarneq minguaassiuutitigullu atornerluisarneq akiorniarneqarnerussasut.
Komite erseqqarinnerusumik
inassuteqaateqarpoq meeqqanut 24 tiimini oqarasuaatikkut siunnersuisarneq kiisalu angajoqqaanut meeqqaminnik sumiginnaariaannarnut tapersuisarneq Kalaallit Nunaata qulakkiissagai. Tamassuma saniatigut komite Danmarkimut Kalaallillu Nunaannut kaammattuivoq meeqqanik kinguaassiuutitigut atornerluineq pillugu suliani piffissaq utaqqisarneq
sikivillineqassasoq aamma pinerliivigineqartut ilisimannittutut oqaaseqartussat ikiorniarlugit videokkut apersuisarnermik atuisarneq annertusineqassasoq. Danmarki Kalaallillu Nunaat aamma kaammattorneqarput meeqqat atornerlunneqarnikut ikiorniarlugit iliuusissatut pilersaarutit ineriartortinneqarnerat nangeqqullugu, suliassanik suliarinnittartut meeqqanik suliaqartut kinguaassiuutitigut atornerluinermik paasisaqarsinnaanermut immikkut ilinniartinneqarnissaat aamma kinguaassiuutitigut atornerluisoqanreranik nalunaaruteqartarneq pillugu atuarfeqarfimmi paasiuminartumik paasissutissiisarnermik neqerooruteqartoqassasoq.
NUNAT TAMAT AKORNANNI
NALUNAARUSIAT
Meeqqat pillugit komitep Kalaallit Nunaanni meeqqat piitsuni inuusut aamma sammivai, inassuteqaatigalugulu Kalaallit Nunaanni
sumiiffinni tamani eqqortumik inuussutissalinnik naammattunik inuussutissaqassasoq,
ilaqutariillu akilerneqarsinnaasunik
nerisassanik peqqinnartunik pisisinaassasut.
Komitep aamma Kalaallit Nunaannut kaammattuutigaa ilaqutariinnik pilersuisut suliffissaaleqinerujussuannik ajornartorsiutit aaqqinnerisigut piitsuuneq akiorniarneqassasoq.
Inassuteqaatit aamma ilagaat,
isumaqatigiissutip Kalaallit Nunaanni atuutilersinneqarneranut politikki
periusissiarlu ineriartortinneqarnissaannik isumaqatigiissutillu inuiaqatigiinni
immikkoortuni tamani atuutilersinneqarnissaa qulakkeerniarlugu ataqatigiissaarisarfimik pilersitsinissamik Kalaallit Nunaannut kaammattuutit. Komitep aamma uparuarpaa naatsorsueqqissaarisarnermi periutsit
misissueqqissaarinerillu isumaqatigiissummik atuutilersitsinermut tapersiisussat Kalaallit Nunaata pitsanngortittariaqarai.
Meeqqat pillugit FN-imi Komite Kalaallit Nunaanni pissutsinik ukiut tallimakkaarlugit
misissuisarpoq. Meeqqat Pisinnaatitaaffii pillugit
Naalagaaffiit Peqatigiit Ataatsimiititaliaa Kalaallit Nunaannut siunnersuuteqarpoq, isumaqatigiissut Kalaallit Nunaanni
atuutsinneqalernissaanut politikiliorlutillu periusilissasut. Assit: Matias Røjle Bruun
14 INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2017
FOLKETINGIMI TUSARNIAANEQ
Ilaatigut instituttip aamma Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit nalunaarusiaat ”Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii – 2016-imi killiffik” aamma Eqqartussissuserisut Siunnersuisoqatigiiffiata nalunaarusiaa ”Kalaallit Nunaanni inatsisitigut innarlitsaalisaaneq” tunngavigalugit
Folketingip Inatsisilerinermut Ataatsimiitiliaa aamma Kalaallit Nunaannut Ataatsimiititaliaa eqqartuussiveqarfimmi pissutsit pillugit Christiansborgemi tusarniaapput, tassani aamma Inatsisartut Inatsisilernermut Ataatsimiititaliaat peqataavoq. Politiit, Pinerlussimasunik Iusmatinnittoqarfiup, eqqartuussissuserisut, eqqartuussiviit il.il.
sinniisaat inatsisilerinermi ajornartorsiutinik saqqummiipput. Danmarkimi oqartussat immikkoortumi ullutsinnut naleqquttunik inatsiseqarnissap isumaginninnissaannik pisariaqartitsineq institutip saqqummiinermini sammivaa. Danmarkimi eqqartuussiveqarnermi pissutsinut sanilliullugu Kalaallit Nunaanni
eqqartuussiveqarnerup ataatsimut isigalugu annertuumillu pitsanngortinneqarnissaanik pisariaqartitsineq tusarniaanermi
uppernarsarneqarpoq.
KALAALLIT NUNAANNI
EQQARTUUSSIVEQARNEQ PILLUGU SIUNNERSUISOQATIGIIT
Institutti Kalaallit Nunaanni Eqqartuussiveqarneq pillugu Siunnersuisoqatigiit meeqqanik
kinguaassiuutitigut atornerluisarneq pillugu Tasiilami sammisaqarluni ataatsimiineranut qaaqquneqarpoq. Atuinerluineq pillugu suliat immikkoortuini assigiinngitsuni ajornartoriusit siunnersuisoqatigiit oqallisigaat, tassunga illanngullugit nalunaaruteqartarneq, politiit misissuisarnerat, eqqartuussinerit, isertitsivimmiinnerit kiisalu inuiaqatigiinnut akuutinneqaqqilersarneq kommuninilu
pinaveersaartitsineq. Angajoqqaarsiat meeqqamik annertuumik innarliisimanerat pillugu
nalunarummik kommuni qisuariarsimanngippat meeqqap taarsiivigineqarnissamik pisinnaatitaaffia pillugu Danmarkimi suliap kinguneranik institutti ilaatigut saqqummiivoq
INATSISILERINEQ SAMMILLUGU
16 INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2017
Tasiilap isikkivia.
Assit: Lise Garkier Hendriksen
Kangianit isikkivik.
Assit: Matias Røjle Bruun
